Dlaczego raty kredytu rosną i jak sobie z nimi radzić? 

Dla części kredytobiorców spłata istniejącego zobowiązania jest problematyczna, szczególnie gdy jego raty są coraz wyższe. W takiej sytuacji warto zastanowić się, z jakiego powodu raty kredytu rosną. Okazuje się, że głównym winowajcą są zmiany w stopach procentowych NBP, podczas gdy reszta opłat jest stała. Jak więc radzić sobie ze spłatą zobowiązania przy rosnących ratach? Dowiecie się tego w dalszej części tekstu. 

Kiedy raty kredytu mogą wzrosnąć?

Jeśli raty kredytu rosną, to znaczy, że mamy do czynienia z kredytem o zmiennym oprocentowaniu. W takim przypadku oprocentowanie jest bezpośrednio powiązane z wysokością stóp procentowych NBP. 

Zasada jest prosta: im wyższe są określone stopy procentowe, tym większe będą raty kredytu ze zmiennym oprocentowaniem. Działa to również w drugą stronę i na skutek obniżania stóp procentowych, raty będą mniejsze. 

Spora część osób świadomie unika ryzyka związanego ze zmiennym oprocentowaniem, zamiast tego szukając np. kredytu gotówkowego o oprocentowaniu stałym. Więcej na ten temat pisaliśmy w osobnym artykule:

Jaka jest główna przyczyna wzrostu rat?

Stopy procentowe i wskaźniki referencyjne podnoszone są najczęściej na skutek inflacji, kiedy to wartość nabywcza pieniądza maleje. To z kolei bezpośrednio przekłada się na wzrost cen w gospodarce. 

Nawet przy kredytach ze stałą stopą oprocentowania inflacja gra znaczącą rolę. Mimo iż klient płaci tą samą kwotę, to na skutek zmian inflacyjnych jej realna wartość będzie większa. 

Czym jest wskaźnik WIRON i jak wpływa na raty kredytu?

WIRON to wskaźnik referencyjny, który od grudnia 2022 roku stosowany może być zamiast dotychczasowego wskaźnika WIBOR. W przeciwieństwie do swojego poprzednika, wskaźnik WIRON wyliczany jest na podstawie dużo szerszego zakresu transakcji, nie tylko tych dokonywanych między bankami. 

Dla przypomnienia, na wysokość raty kredytu składa się z:

• marży ustalonej – są to opłaty stałe, które akceptuje się zawierając umowę kredytową.
• stawka referencyjnej – odnośnik do średniej ceny, za jaką pożyczane są pieniądze na rynku. W przypadku kredytów i pożyczek hipotecznych, rolę stawki referencyjnej pełni obecnie WIRON. 

W tym miejscu pojawia się pytanie – kto i jak ustala wysokość wskaźnika referencyjnego WIRON? Administratorem jest podmiot GPW Benchmark, który analizuje rzeczywiście wykonane, jednodniowych transakcje depozytowe (z ang. overnight transactions). Analizując dłuższy przedział czasowy, np. 3 miesiące, bierze się pod uwagę trzymiesięczny zakres stawek jednodniowych. 

Czy raty kredytu rosną jedynie przy podnoszeniu stóp procentowych?

Wbrew pozorom, raty kredytu rosną nie tylko wtedy, gdy zwiększają się stopy procentowe NBP. Zazwyczaj przy kredytach i pożyczkach hipotecznych stosuje się wskaźnik referencyjny WIRON 1M, co oznacza że harmonogram zobowiązania, wraz z wysokością rat, aktualizowany jest co miesiąc. Może zdarzyć się, że nawet gdy w danym miesiącu nie dojdzie do podwyżki stóp procentowych NBP, to stawka oprocentowania WIRON zostanie zaktualizowana, wobec czego raty będą większe lub mniejsze. 

Co zrobić, aby raty kredytu przestały rosnąć?

Jeżeli rosnące raty Cię przytłaczają i masz obawy o problemy ze spłatą w późniejszym terminie, to zalecane jest podjęcie kroków, aby temu zapobiec. 

Zmiana rodzaju oprocentowania

Jednym z możliwych działań jest zmiana oprocentowania kredytu ze zmiennego na stałe. O ile nie zawsze jest to możliwe przy kredycie gotówkowym (zależy to od banku), tak przy kredycie hipotecznym zainteresowani zawsze mają taką możliwość. Aby to zrobić, konieczne będzie złożenie odpowiedniego wniosku do banku i podpisanie aneksu do umowy kredytowej.

Co warto mieć na uwadze, zmieniając rodzaj oprocentowania?

• zmiana rodzaju oprocentowania może wiązać się z ponowną analizą zdolności kredytowej,
• jeżeli wniosek o zmianę oprocentowania zostanie rozpatrzony pomyślnie, to oprocentowanie stałe zacznie obowiązywać od najbliższej lub następnej raty, w zależności od daty podpisania aneksu. 

Całkowita lub częściowa nadpłata kredytu

Nadpłacając kredyt w części lub w całości, można skutecznie zmniejszyć jego koszty. Co więcej, w ten sposób szybciej uwolnimy się od danego zobowiązania. Wcześniej spłacić można zarówno zwykłe kredyty konsumenckie, jak i zobowiązania hipoteczne. Warto przy tym zaznaczyć, że nie zawsze będzie to darmowa opcja. W niektórych przypadkach może zostać naliczona prowizja przez kredytodawcę. 

Główne zalety nadpłaty to:

• szybsza spłata zobowiązania,
• poprawa zdolności kredytowej,
• mniejsza prowizja i odsetki,
• możliwość otrzymania zwrotu bankowej prowizji. 

Karencja – sposób na rosnące raty kredytu?

Jeżeli na skutek rosnących rat dana osoba nie jest w stanie terminowo rozliczyć się ze zobowiązania, to może mieć do czynienia z dotkliwymi skutkami. Wierzyciele mogą m.in. naliczać odsetki karne za opóźnienie w spłacie, prowadzić działania windykacyjne, a nawet skierować sprawę na drogę postępowania sądowego. 

Istnieje natomiast szereg rozwiązań, dzięki którym rosnąca rata wcale nie musi prowadzić do długu. Jednym z nich jest popularna karencja w spłacie kredytu, oznaczająca nic innego, jak zawieszenie spłaty zobowiązania na określony czas. Gdy raty kredytu rosną, możliwość spłaty samych odsetek i składek ubezpieczeniowych może znacząco pomóc. 

Na skutek karencji całkowity okres spłaty wydłuża się, co pozwala klientowi rozliczyć całość w dogodnym tempie. Okres karencji zazwyczaj wynosi od 12 do 36 miesięcy – to sporo czasu na to, aby poprawić swoją sytuację finansową.

Cezary Mański

Pasjonat popkultury, finansów i nowych technologii. Uwielbia słowo pisane, ceni sobie spokojne i rozsądne podejście do życia. Największą satysfakcję przynosi mu rozwijanie własnych kompetencji. Zobacz pozostałe artykuły autora