Co to jest WIRON?

Każdy, kto starał się o kredyt hipoteczny na zakup nieruchomości lub jest posiadaczem takiego zobowiązania, z całą pewnością spotkał się z pojęciem WIBOR. Wskaźnik ten jest podstawą wyliczenia oprocentowania w umowach kredytowych. Jednak właśnie jesteśmy świadkami końca obowiązywania tego wskaźnika. W niedalekiej przyszłości zastąpi go inny indeks pod nazwą WIRON. Jakie są różnice i czego należy się spodziewać po nadchodzącej reformie? W dzisiejszym artykule postaramy się przybliżyć zagadnienie związane z możliwymi zmianami w przepisach dotyczących kredytów hipotecznych. Zapraszamy zatem do lektury.

WIRON wkrótce zastąpi WIBOR?

Większość kredytów hipotecznych swoje umowy miała oparte o rozliczeniu według wzoru WIBOR plus marża. WIBOR to wskaźnik rynku międzybankowego, który wspólnie z WIBID stanowił punkt odniesienia dla ustalania oprocentowania lokat, rachunków oszczędnościowych i rzeczonych kredytów właśnie. Od początku 2023 roku banki otrzymały możliwość oferowania kredytu w oparciu o nowy wskaźnik WIRON. Oznacza to, że epoka panowania WIBORU właśnie zmierza ku końcowi. WIRON zapoczątkuje etap serii zmian, które pozwolą na zaprzestanie korzystania ze starych indeksów. 

Co się zmieni po wprowadzeniu WIRON?

Zdecydowana większość kredytów sprzedawanych przez polskie banki oparta jest o oprocentowanie zmienne. Zazwyczaj wysokość raty, którą regulujemy w banku składa się z dwóch elementów:

• marży ustalonej i zaakceptowanej w umowie kredytowej. Pozostaje ona niezmienna w wyznaczonym okresie
• stawki referencyjnej, która pełni rolę swoistego odnośnika do średniej ceny, za jaką pożyczane są pieniądze na rynku. WIBOR przez ostatnie lata pełnił właśnie rolę takiej stawki referencyjnej.

Skrót WIBOR pochodzi od Warsaw Inter Bank Offered Rate. Stawka WIBOR jest wyliczana na podstawie oprocentowania pożyczek, według których banki komercyjne ich udzielają. Rynek międzybankowy jest miejscem, z którego banki czerpią w przypadku nadwyżek lub niedoboru w środku płynnych. To tam odbywa się proces lokowania pieniędzy w instytucjach bankowych oraz pożyczenie. Rynek lokat i pożyczek międzybankowych ma ustrukturyzowane i wystandaryzowane terminy. Najkrótszą transakcję, którą można zawrzeć to tzw. jednodniowa, czyli overnight. Liczona jest od dnia zawarcia transakcji do następnego dnia roboczego. Najdłuższy termin to 12 miesięcy. Na podstawie tego, wyliczane są średnie stawki dla lokat i pożyczek, które poznajemy pod postacią wskaźników WIBOR i WIBID. Popularny WIBOR 3M, odzwierciedla zatem proponowaną wartość i warunki pożyczki na okres trzech miesięcy.

Za proces ustalania stawki WIBOR odpowiada administrator wskaźnika. Posiada on odpowiednie zezwolenia i podlega kontroli Komisji Nadzoru Finansowego. Taką funkcję pełni GPW Benchmark spółka giełdy papierów wartościowych w Warszawie. Dodatkowo zgodnie z przyjętym w roku 2018 przez Parlament Europejski i radę Europejską rozporządzeniem BMR, administrator musi stosować się do narzuconych zasad opracowywania wskaźników referencyjnych we wszystkich krajach Unii Europejskiej.

W jaki sposób ustalany jest WIBOR? 

Pierwszym elementem, według którego wyliczany jest wskaźnik to informacja o warunkach transakcji zawartych między bankami. Jak informuje Związek Banków Polskich tzw. fixing odbywa się w każdy dzień roboczy o godzinie 11:00. Oznacza to, że zgłaszane są wtedy stopy procentowe dla pożyczek między bankami. Z nich wyciąga się średnią i to stanowi bazę dla wskaźnika WIBOR. Oczywiście w praktyce proces jest dużo bardziej skomplikowany. Za dokładny przebieg odpowiada administrator wskaźnika oraz z jego udziałem dochodzi do tak zwanego kwotowania banków uczestniczących w panelu. Jest to 9 banków aktywnych na rynku międzybankowym, a kwotowanie to rodzaj wyceny przed wykonaniem usługi. Realizuje się jeden ze scenariuszy, wylicza wskaźnik dla obliczenia danej stawki i w ten sposób kwotowania wiążą banki i ustalają zasady, według których te gotowe są wykonywać transakcje. Gotowość ta nakłada na nich obowiązek realizacji transakcji o określonych zasadach i w wyznaczonym oknie czasowym.

Jakie są wady wskaźnika WIBOR?

Proces ustalania wskaźnika WIBOR jest nadzorowany i regulowany rozporządzeniem BMR. Dla transakcji dłuższych niż jeden dzień, obecnie rzadko bazuje się na transakcjach międzybankowych. Ustalając warunki wypożyczenia środków na kilka miesięcy, banki muszą brać pod uwagę przewidywania ruchy w otoczeniu i dynamikę potencjalnej zmiany stóp procentowych NBP. Jak jest to ważne, odczuli kilkakrotnie kredytobiorcy w roku 2022. WIBOR 3M i 6M rósł w oczekiwaniu na podwyżki stóp, zanim jeszcze do nich faktycznie doszło. Dlatego też czas na nowe rozwiązania.

Polski rynek bankowy dojrzał do reform i rozpoczął działania zmierzające do zmiany. Reforma wskaźników przybliży nas do sytuacji zachodzących na innych rynkach. Indeksy mają bazować na transakcjach jednodniowych, czyli takich, które są najczęściej zawierane na rynku. Wskaźnik ma w dużo większym stopniu opierać się na bieżących danych transakcyjnych. Takie podejście możemy już obserwować w stosowanym indeksie SARON, według którego wyliczane jest oprocentowanie kredytu we frankach szwajcarskich.

WIRON nowy wskaźnik na rynku

Zmiana w sektorze bankowym będzie opierać się na zastosowaniu wskaźnika WIRON. Jego konstrukcja opiera się na rzeczywiście wykonanych, jednodniowych transakcjach depozytowych z tzw. overnightów. Nazwa WIRON pochodzi od indeksu Warsaw Interest Rate Overnight. GPW Benchmark jako administrator indeksu, wylicza go na podstawie dużo szerszego zakresu transakcji nie tylko tych międzybankowych. Możemy do dodatkowych kryteriów doliczyć ważenie transakcji wolumenem i odrzucanie wartości skrajnych. A co z okresami dłuższymi niż jeden dzień?

W dużym uproszczeniu, wyliczenie stawek odbędzie się na podstawie wskaźnika zbudowanego na mechanizmie procentu składanego dla odczytów wstecz. Jeżeli będziemy badali okres 3-miesięczny, przeanalizowany zostanie również trzymiesięczny zakres stawek jednodniowych. Istotną zmianą i wartością tego wskaźnika jest odzwierciedlenie przeszłych warunków transakcji, a nie tylko opieranie ich o oczekiwania uczestników rynku.

Czy to prawda, że wartość WIRON będzie zawsze niższy niż WIBOR?

Kluczowe jest rozróżnienie konstrukcji obu wskaźników. Po dokładnej analizie, obecnie nowy indeks okazuje się faktycznie niższy niż ten używany dotychczasowy. Analitycy wyjaśniają, że istotne jest nie tylko oparcie się na danym okresie i typie transakcji, ale też składany charakter stawek. W praktyce dla kredytobiorców bardziej odczuwalne okazują się więc różnice związane ze stawką WIBOR. Wskaźnik ten reaguje szybciej w przypadku zmiany stóp procentowych, ponieważ sięga w przyszłość, natomiast WIRON bazuje na odczytach historycznych.

Nawet jeżeli w danym momencie (np. obliczając wartości rat kredytowych na konkretny dzień) korzystniejszy jest kredyt hipoteczny z WIRON, sytuacja ta może się zmienić w innym terminie.

Kiedy pożegnamy się z WIBOR-em?

Proces reformy już się rozpoczął, jednak całkowite zniknięcie wskaźnika WIBOR z rynku nie nastąpi tak szybko. Zgodnie z założeniami grupy roboczej do spraw Reformy Wskaźników Referencyjnych, która pracuje przy KNF, zapowiedziano zakończenie jego publikacji na początku 2025 roku. Do tego czasu czeka nas okres przejściowy. Pierwszym elementem reform jest możliwość oferowania przez banki kredytów bazujących na nowym wskaźniku WIRON. W kolejnych, obie stawki banki wykorzystają równolegle. Cześć banków zapowiedziała już stopniowe wycofywanie kredytów opartych o wskaźnik WIBOR i systematyczne wprowadzanie nowych konstrukcji w umowach kredytowych.

Jakie znaczenie ma zmiana wskaźnika (z WIBOR na WIRON) dla starych umów kredytowych?

Związek Banków Polskich uruchomił specjalny serwis poświęcony reformie zmiany wskaźników, gdzie na bieżąco informuje o kolejnych etapach i krokach, które będą miały miejsce w bankach. Jak czytamy w zawartej tam informacji, zastępowanie WIBORu w relacjach z klientami będzie następowało albo zgodnie z postanowieniami zawartych umów, albo na podstawie osobnego rozporządzenia Ministra Finansów. Rozporządzenie to usankcjonuje zamianę WIBOR-u na nowy wskaźnik WIRON. Działanie będzie to odbywało się etapami, a do rozpoczęcia procesu zmiany dojdzie dopiero, wtedy gdy administrator lub KNF oficjalnie ogłoszą likwidację wskaźnika WIBOR.

Przepisy dotyczące WIRON wciąż nie gotowe

Obecnie nie wiadomo jeszcze czy przepisy zastosują dodatkowe regulacje ułatwiające kredytobiorcom zmianę z jednego wskaźnika na drugi. Jednym z takich elementów pozwalających na stosunkowo płynne i bezkolizyjne przejście pomiędzy stawkami i jest tzw. spread korygujący. Taką możliwość zapisano w rozporządzeniu BMR. Jednak co do szczegółów i zastosowania należy poczekać na Rozporządzenie Ministra Finansów.

Z całą pewnością zmiany w kredytach hipotecznych będą wzbudzać duże emocje. Każdy Bank w zależności od specyfiki swoich umów, będzie musiał dokładnie przygotować nową ofertę dla swoich klientów. Konsumentom pozostaje wierzyć, że zmiana będzie korzystna i nowe zapisy oraz wyliczenia przybliżą nas do standardów europejskich i światowych. 

Pierwsza transakcja z użyciem WIRON w 2023 roku!

Na początku stycznia 2023 roku pierwsza, historyczna transakcja z WIRON stała się faktem. Odbyła się między dwoma sporymi bankami działającymi w Polsce – PKO BP i ING Bankiem Śląskim. Informację poznaliśmy dzięki Komitetowi Sterującemu Narodowej Grupy Roboczej ds. Reformy Wskaźników Referencyjnych. Jak widać, plany wdrożenia WIRON dla kredytów hipotecznych branych przez osoby prywatne mają pokrycie w praktyce.

Jakub Bielecki

Zafascynowany ekonomią, gospodarką i polityką. Interesuje się najnowszymi trendami, a także zmianami w prawie wpływającymi na sektor finansów. Stale poszerza wiedzę, która pozwala mu na profesjonalne doradztwo. Na co dzień korzysta z najlepszych rozwiązań i możliwości dostępnych w zakresie finansów osobistych i inwestycji. Poza ekonomią interesuje się nowymi technologiami, muzyką i podróżami. Zobacz pozostałe artykuły autora