Nabycie spadku a upadłość konsumencka

Rosnące odsetki, liczne działania windykacyjne a nawet postępowanie komornicze to przykre konsekwencje, z którymi nikt nie chce mieć do czynienia. Posiadając liczne długi, których nie sposób spłacić, ogłoszenie upadłości konsumenckiej wydaje się być wartą rozważenia opcją. Często jest to jedyne sensowne rozwiązanie. Sprawa komplikuje się, gdy przed lub po ogłoszeniu upadłości nastąpiło nabycie spadku po zmarłej osobie. Co w takiej sytuacji dzieje się ze spadkiem? Znajdziecie odpowiedź na to i wiele innych pytań w dalszej części wpisu. 

Upadłość konsumencka – co oznacza w praktyce?

Upadłość konsumencka ma na celu oddłużenie osoby, która ją ogłosiła, czyli inaczej upadłego. Procedura ta przybiera postać postępowania sądowego, określanego również postępowaniem upadłościowym. Chcąc ogłosić upadłość konsumencką, konieczne będzie złożenie stosownego wniosku do sądu rejonowego, właściwego dla miejsca zamieszkania dłużnika. 

Na początku postępowania określana jest tzw. masa upadłości, czyli majątek zadłużonego, który ma posłużyć zaspokojeniu potrzeb wierzycieli. Skład masy upadłości może się zmienić, jeżeli miało miejsce nabycie spadku przez dłużnika. Pieczę nad zajętym majątkiem sprawuje Syndyk, który po wycenie elementów masy upadłości i ich sprzedaży w drodze licytacji, zajmuje się spłatą zobowiązań w imieniu upadłego. 

Czy upadłość konsumencka oznacza umorzenie długów?

Mimo iż upadłość konsumencka nie wiąże się z natychmiastowym umorzeniem długów, to przewiduje się taką opcję. Wiele zależy od sytuacji, w której znajduje się osoba upadła. Jeśli stwierdzono, że dłużnik nie posiada mienia potrzebnego do pokrycia potrzeb wierzycieli, dochodzi do częściowego lub całkowitego umorzenia. Taka sytuacja dotyczy również tych, którzy z powodu choroby, niepełnosprawności lub wypadku pozbawieni są jakichkolwiek możliwości zarobkowych i finansowych. 

Chcecie dowiedzieć się więcej o tym, kogo dotyczy postępowanie upadłościowe, ile trwa i jakie procedury są z nim związane? Jeżeli tak, to zapraszamy do lektury naszego osobnego wpisu: Upadłość konsumencka 2023 – co to jest, kto może skorzystać?

Czy nabycie spadku wpływa na postępowanie upadłościowe?

Sam fakt bycia spadkobiercą nie oznacza, iż nabycie spadku faktycznie miało miejsce. Spadkobierca może bowiem określić, jaką przyjmie postawę w związku z przypadającym mu spadkiem. Opcje są trzy: odrzucenie spadku, przyjęcie spadku w całości lub przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. To na tych dwóch ostatnich opcjach skupimy się w dalszych akapitach, ponieważ to one mają wpływ na to, jak wyglądać będzie skład masy upadłości.

Czas na zajęcie stanowiska odnośnie spadku to 6 miesięcy. Czas liczony jest od momentu, w którym dana osoba dowiedziała się o tym, że takowy jej przysługuje. Nie zawsze jest równoznaczne z momentem śmierci spadkodawcy, chociaż jest to najczęściej spotykana sytuacja. W przypadku braku zajęcia stanowiska, domyślną opcją staje się przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Zdecydowanie najciekawszym przypadkiem jest przyjęcie spadku w całości. Wówczas spadkobierca zgadza się na to, że poza elementami majątku przechodzą na niego zobowiązania spadkodawcy. Może okazać się, że w skład masy spadku wchodzą długi i inne pasywa, na skutek czego spadkobierca będzie stratny. 

Jak dzielony jest spadek w upadłości konsumenckiej?

Nabycie spadku przy ogłoszonej upadłości konsumenckiej nie oznacza, że do masy upadłości trafi cały spadek. Syndyk występuje o przeprowadzenie działu spadku, którego celem jest ustalenie, jaka część mienia posłuży zaspokojeniu potrzeb wierzycieli. Sąd dzieli spadek mając na uwadze interes gospodarczy wszystkich spadkobierców, co pozwala zapobiec sytuacjom, w których poszczególni spadkobiercy byliby pokrzywdzeni. 

Nabycie spadku przed ogłoszeniem upadłości konsumenckiej

Jeżeli nabycie spadku nastąpiło przed ogłoszeniem upadłości konsumenckiej, to spadek staje się częścią masy upadłości. Syndyk zarządza również masą spadku wchodzącą w skład masy upadłości, pod warunkiem, że znajdowały się w niej aktywa. Mogą to być m.in. środki pieniężne, przedmioty, czy też papiery wartościowe. Warto pamiętać o tym, że Syndyk nie może zlikwidować wszystkiego – obowiązują takie same wyłączenia, jak przy egzekucji komorniczej. 

Co dzieje się z pasywami, które przeszły na spadkobiercę przed ogłoszeniem upadłości konsumenckiej? Z racji tego, że są to zobowiązania istniejące już wcześniej, stają się one wierzytelnościami, które również są obiektem postępowania mającego na celu oddłużenie danej osoby. Nie zawsze bowiem spadkobierca jest świadomy pasywów, które przejdą w jego ręce przy całkowitym przyjęciu spadku. 

Nabycie spadku po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej

Jak wygląda nabycie spadku już po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej przez dłużnika? Do takich sytuacji dochodzi często, zważywszy na to, jak długo mogą trwać postępowania upadłościowe. Jeżeli otwarcie spadku nastąpiło po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, to masa spadku wchodzi w skład masy upadłości.  Syndyk nie składa oświadczenia o przyjęciu spadku, gdyż spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. Mówi o tym Art. 119. ustawy o prawie upadłościowym z dnia 28 lutego 2003 roku.

Wspomniana wyżej ustawa wspomina również o przypadkach, w których otwarcie spadku nastąpiło przed ogłoszeniem upadłości, ale ze strony spadkobiercy nie zostało zajęte żadne stanowisko. Jeżeli do chwili ogłoszenia upadłości nie upłynął jeszcze termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku i powołany spadkobierca oświadczenia takiego nie złożył, uważa się spadek za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. 

Czy spadek może zostać wyłączony z masy upadłości?

Przewiduje się wyłączenie spadku z masy upadłości, jeżeli składa się on z wierzytelności i praw wątpliwych co do istnienia lub możliwości ich wykonania. Spadek podlega wyłączeniu, również wtedy, gdy składniki majątkowe wchodzące w jego skład są trudno zbywalne albo z innych przyczyn wejście spadku do masy upadłości nie byłoby korzystne dla postępowania upadłościowego. To sędzia-komisarz stanowi o tym, czy spadek zostanie wyłączony z masy upadłości. Zarówno upadły, jak i wierzyciele, mogą złożyć zażalenie na postanowienie sędziego-komisarza, jeśli się z nim nie zgadzają. 

Co, gdy wyłączono spadek z masy upadłości?

Jeżeli na skutek decyzji sędziego-komisarza doszło do wyłączenia spadku z masy upadłości, to spadkobierca musi złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Termin do złożenia oświadczenia zaczyna biec od momentu uprawomocnienia się postanowienia o wyłączeniu. Należy przy tym mieć na uwadze fakt, iż oświadczenie upadłego o odrzuceniu spadku lub zapisu windykacyjnego jest bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, jeżeli zostało złożone po ogłoszeniu upadłości.

Źródła:

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20030600535/U/D20030535Lj.pdf

Cezary Mański

Pasjonat popkultury, finansów i nowych technologii. Uwielbia słowo pisane, ceni sobie spokojne i rozsądne podejście do życia. Największą satysfakcję przynosi mu rozwijanie własnych kompetencji. Zobacz pozostałe artykuły autora