Jak nie dziedziczyć długów? Wszystko, co spadkobiercy powinni wiedzieć

Wiadomość o odziedziczeniu spadku wbrew pozorom nie zawsze jest czymś pozytywnym. Poza pieniędzmi, nieruchomościami i innymi składnikami majątku spadkobierca może otrzymać także długi. Nie oznacza to jednak, że dana osoba będzie musiała spłacać wszystkie zobowiązania. Istnieją pewne czynności, które pozwalają zapobiec sprowadzeniu na siebie długów, dlatego w dzisiejszym artykule się im przyjrzymy. Zobaczymy także, jakie inne komplikacje związane z dziedziczeniem mogą stanąć na drodze spadkobiercom. Przyjmy się jak nie dziedziczyć długów.

Kto otrzyma spadek?

Kwestia tego, kto otrzyma spadek jest obiektem wielu sporów i nieporozumień. Zasady dziedziczenia i jego kolejności najczęściej ustalane są w testamencie. Wówczas spadkodawca ma pełną swobodę odnośnie tego, komu i co zamierza zapisać w spadku. Nie zawsze jednak sprawa ta jest prosta, ponieważ na skutek nieprzewidzianych zdarzeń może dojść do zgonu danej osoby bez wcześniejszego spisania testamentu. W takich przypadkach dochodzi do dziedziczenia ustawowego, którego kolejność i zasady są ściśle określone w polskim prawie.

Dziedziczenie ustawowe zakłada, że w pierwszej kolejności dostęp do majątku osoby zmarłej przysługuje jego najbliższej rodzinie, tj. dzieciom i małżonkowi/małżonce. Następni w kolejce do odziedziczenia spadku są rodzice i rodzeństwo osoby zmarłej, a także potomstwo rodzeństwa. Sytuacja nieco komplikuje się, jeśli spadkodawca nie posiadał żadnej rodziny, której mógłby zapisać spadek, ani nie zapisał testamentu. Wówczas majątek przechodzi na rzecz skarbu państwa.

Czy spadek trzeba przyjąć?

Wielu spadkobierców obawia się, że razem z otrzymaniem majątku odziedziczą liczne długi, które będą musieli spłacać. Na szczęście są to obawy bezpodstawne, ponieważ przyjęcie spadku nie jest obowiązkowe. Co więcej, istnieje kilka możliwych stanowisk do zajęcia odnośnie zapisanego nam majątku. Z tego powodu niezależnie od sytuacji zawsze da się znaleźć dogodne rozwiązanie.

Jakie można zająć stanowisko odnośnie otrzymanego spadku?

• Przyjęcie spadku w całości – przyjęcie całego majątku spadkodawcy, włącznie z jego pasywami. Oznacza to, że odpowiedzialność za zobowiązania finansowe osoby zmarłej przechodzi na spadkobiercę. Jest to rozwiązanie obarczone sporym ryzykiem, na które decydują się zazwyczaj osoby świadome jego konsekwencji.
• Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – jest to najwygodniejsze i najbardziej korzystne rozwiązanie, ponieważ zakłada przyjęcie spadku z jedynie tymi długami, które nie przekraczają wartości pozostałego majątku. Brak zgłoszenia swojego stanowiska w sprawie spadku jest równoznaczny z przyjęciem go z dobrodziejstwem inwentarza.
• Odrzucenie spadku w całości – opcja ta zakłada, że spadkobierca zrzeka się praw do całego odziedziczonego majątku, zarówno aktyw jak i pasyw. Wówczas spadek przechodzi na kolejną osobę określoną w testamencie bądź prawie. Aby uniknąć nieporozumień, warto wcześniej poinformować o swojej decyzji osoby, które są następne w kolejce dziedziczenia.

Uwaga: Możliwe jest jedynie całkowite przyjęcie bądź odrzucenie spadku. Nie ma możliwości wyboru poszczególnych składników majątku, które chcemy odziedziczyć. Dlatego też wraz z korzyściami majątkowymi przychodzi potencjalne ryzyko zadłużeń i formalności z nimi związanych.

Decyzja odnośnie spadku – szczegóły

Podjęcie decyzji w sprawie postępowania ze spadkiem zazwyczaj wymaga sporo czasu, w końcu spadkobierca musi dokładnie przemyśleć całą sprawę. Ma on na to 6 miesięcy od dnia zgonu zmarłego, a jeżeli data ta nie jest znana, to od momentu dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy. Brak ustosunkowania się do spadku oznacza przyjęcie go z dobrodziejstwem inwentarza. W całym procesie musi uczestniczyć sąd lub notariusz, ponieważ są to podmioty posiadające moc prawną, dzięki czemu nasza decyzja zostanie zatwierdzona i będzie ważna.

Odrzucenie spadku u notariusza

Na pisemny bądź ustny wniosek spadkobiercy notariusz podpisuje poświadczone urzędowo pismo. Koszt takiej procedury to 50 złotych + VAT. Aby całość przebiegła pomyślnie lepiej uprzednio skontaktować się z notariuszem i dowiedzieć się, jakie dokumenty będą niezbędne. Zazwyczaj są to: dowód osobisty, akt urodzenia, a także akt zgonu spadkodawcy.

Odrzucenie spadku w sądzie

Podobnie jak w przypadku załatwiania sprawy z pomocą notariusza, tak i tutaj koszt wynosi 50 złotych. Jest to metoda zdecydowanie bardziej czasochłonna, z powodu większej liczby formalności. Rozprawa sądowa może wymagać udziału spadkobiercy, dlatego też należy przygotować się na taką ewentualność. Wniosek do sądu można wysłać również w imieniu niepełnoletnich dzieci, które według prawa są następne w kolejce do dziedziczenia spadku. Aby uniknąć sprowadzania kłopotów na swoje pociechy, warto jest wysłać taki wniosek i odpowiednio go uargumentować.

Co wchodzi w skład dziedziczonego zadłużenia?

Zobowiązania finansowe pozostawione po osobie zmarłej obejmują często kredyty gotówkowe, ale mogą to być także pożyczki pozabankowe, nieuregulowane opłaty, zakup sprzętu w ratach a nawet leasingi pojazdów. W celu sprawdzenia zadłużenia spadkodawcy warto jest próbować spytać o to jego bliższą rodzinę i znajomych.

Wgląd w długi danej osoby możliwy jest również poprzez bazy i rejestry dłużników, takie jak BIK i BIG. Do uzyskania informacji poprzez rejestry niezbędne będą dokumenty takie jak akt zgonu zmarłego. Jeżeli mimo dokładnego rozeznania nie będziemy pewni, czy osoba zmarła ma jeszcze jakieś długi, to warto rozważyć całkowite odrzucenie spadku. Może się to okazać lepszą opcją niż ryzyko konieczności spłaty zadłużeń.

Zrzeczenie się dziedziczenia – sposób na uniknięcie problemów

Pojęcie zrzeczenia się dziedziczenia często mylone jest z odrzuceniem spadku, jednak są to oddzielne, różne od siebie procesy. Zrzeczenie się dziedziczenia możliwe jest jeszcze za życia spadkodawcy, i oznacza umowę notarialną, na mocy której osoba wnioskująca nie jest objęta dziedziczeniem ustawowym.

Opisana procedura nie dotyczy jednak składników majątku zapisanych spadkobiercy za pomocą testamentu. Dana osoba nadal będzie musiała zająć wobec nich swoje stanowisko. Podjęcie decyzji w sprawie spadku pozostaje nieuniknione, a wyjątkiem są sytuacje w których spadkodawca nie zapisał danej osobie niczego w testamencie. Mimo wszystko, zrzeczenie się dziedziczenia jest dobrym sposobem na uniknięcie nieporozumień wynikających z kolejności dziedziczenia spadku. Często chaos wywołany tą kwestią prowadzi do kłótni i sporów, a brak dziedziczenia ustawowego przez daną osobę może takiej sytuacji zapobiec.

Co mogę zrobić, jeżeli odziedziczyłem długi?

Przyjęcie długów w spadku może okazać się naprawdę negatywnym zaskoczeniem, szczególnie w przypadkach gdy są one większe niż początkowo przypuszczano. Z tego powodu wielu spadkobierców popada w panikę, ponieważ nie byli oni wcześniej przygotowani na radzenie sobie z takim zobowiązaniem. Dobrym wyjściem z tego problemu jest kontakt z wierzycielem i próba zmienienia warunków umowy. W najlepszym przypadku możliwe jest ustalenie nowego planu spłaty, który będzie odpowiadał obu stronom.

Nie zawsze jednak wierzyciel jest skłonny do pójścia na kompromisy, co może skutkować koniecznością spłaty długu na standardowych warunkach. W przypadku niskiej zdolności kredytowej klienta dobrym rozwiązaniem będą pożyczki prywatne, udzielane przez firmy i pojedyncze osoby. Taki sposób uzyskiwania dodatkowych środków jest niezwykle popularny, ponieważ pieniądze można otrzymać nawet w ciągu 15 minut od wysłania wniosku. To pozwoli na szybkie i bezproblemowe poradzenie sobie z długami osoby zmarłej. Jest to na pewno lepsza alternatywa dla braku spłaty rat, przy jednoczesnym unikaniu kontaktu z wierzycielem. Takie działanie może prowadzić do negatywnych skutków, takich jak wpis do baz dłużników, a w niektórych przypadkach nawet postępowania sądowego.

Tomasz Marczewski

Specjalista SEM i SEO. Jego celem jest pomagać osobom zadłużonym i dostarczać im odpowiedzi na wszystkie pytania związane z finansami osobistymi. Pasjonat podróży, motoryzacji i technologii blockchain. Zobacz pozostałe artykuły autora