Co to jest OFE?

Czytając w sieci informacje na temat emerytur, często spotkamy się ze skrótem “OFE”. Dziś postaramy się więc pokrótce wyjaśnić, co to jest OFE. Jak działają otwarte fundusze emerytalne i czy można się dziś do nich zapisać?

OFE, czyli Otwarty Fundusz Emerytalny

Czym jest OFE? Skrót możemy rozwinąć jako Otwarty Fundusz Emerytalny. To jeden z filarów polskiego systemu emerytalnego, poza środkami gromadzonymi przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. OFE powstały na podstawie Ustawy z 28 sierpnia 1997 roku i miały być zarządzane przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE).

Pieniądze zbierane w ramach Otwartych Funduszy Emerytalnych miały podnieść wysokość emerytury. Dodatkowo emeryci mieli bezpieczni, lokując część składek w ZUS, a część w OFE. Z biegiem czasu okazało się jednak, że Otwarte Fundusze Emerytalne nie działają najlepiej. W 2013 roku Prezydent RP Bronisław Komorowski podpisał ustawę, która miałą stopniowo likwidować OFE. Środki zgromadzone na subkontach OFE mogły następnie zostać przekazane do ZUS.

Jak działa OFE?

W teorii założenia Otwartych Funduszy Emerytalnych były całkiem dobre. Pieniądze ubezpieczonych, które w ramach składek trafiały na subkonto w OFE, miały “pracować” Zasada działania OFE była więc nieco podobna do funduszy inwestycyjnych. Nie mieliśmy jednak wpływu na to, które akcje i inne instrumenty są kupowane. Całością zarządzały Powszechne Towarzystwa Emerytalne.

Pieniądze zgromadzone w OFE i pomnożone poprzez inwestowanie ich, oprócz emerytury z ZUS miały przydać się już po przejściu na emeryturę. Środki zebrane na subkoncie na 10 lat przed przejściem na emeryturę miały być przekazane do ZUS. Taki zabieg miał na celu zabezpieczenie ich. 

Ile pieniędzy trafia do OFE?

Osoby należące do Otwartego Funduszu Emerytalnego przeznaczają na ten cel pewien procent wynagrodzenia. Z pensji 19,52% trafia do ZUS. 12,2% zasila I filar systemu emerytalnego – trafia do ZUS. 4,38% trafia na specjalne subkonto w ZUS – to II filar. 2,92% wynagrodzenia trafia natomiast na nasze konto w OFE.

Jeśli nie należysz do OFE, 12,2% wynagrodzenia trafi do I filara systemu (ZUS), a kolejne 7,5% wynagrodzenia zasili II filar ubezpieczenia emerytalnego – także realizowany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Uczestnictwo w Otwartych Funduszach Emerytalnych było dobrowolne

Otwarte Fundusze Emerytalne były szansą na zwiększenie wysokości swojej emerytury. Podejmując pierwszą pracę mogliśmy zdecydować, czy składki emerytalne trafią w 100% do ZUS, czy część z nich przekażemy do OFE. Trzeba jednak wiedzieć, że o ile lokowanie pieniędzy w ZUS to “pewna” emerytura, inwestowanie w OFE wiąże się z jakimś ryzykiem. Nie mogliśmy sami decydować, jak zostaną zainwestowane środki trafiające do OFE, robił to za nas ktoś inny – PTE. Ryzykiem był natomiast obarczony pracownik, przeznaczający swoje składki na OFE. Środki “pracowały” w ramach OFE, ale nie za darmo. Fundusze pobierały bowiem opłatę manipulacyjną i za zarządzanie naszymi środkami.

Warto natomiast wiedzieć, że środki z OFE nie przepadają w razie śmierci inwestora. W przypadku pieniędzy uzbieranych w ramach ZUs jest inaczej. Uczestnictwo w Otwartym Funduszu Emerytalnym do 2014 roku było obowiązkowe. Następnie reforma OFE sprawiła, że Fundusze stały się dobrowolne.

W 2014 i 2016 roku pojawiła się możliwość przeniesienia składek z OFE do ZUS

Poza przekształceniem OFE w dobrowolny II filar systemu emerytalnego w Polsce, reforma z 2014 roku przyniosła też inne zmiany. W 2014 roku i w 2016 roku powstały dwa “okienka”. Mogliśmy w tym momencie zdecydować się na pozostawienie środków w OFE. Przy braku jakiejkolwiek reakcji ze strony ubezpieczonego, środki trafiły na konto w ZUS. Od tego momentu całość składek mogła zacząć trafiać wyłącznie do ZUS. Nie oznacza to jednak, że Otwarte Fundusze Emerytalne zniknęły. Wciąż pozostały tam zgromadzone dotychczas środki.

Likwidacja OFE w 2021 roku?

Osoby zbierające środki w ramach subkonta w OFE w 2021 roku musiały zdecydować, co dalej z ich pieniędzmi. Środki zgromadzone w Funduszach mogliśmy przekazać do ZUS lub na Indywidualne Konto Emerytalne. Warto jednak wiedzieć, że przekazanie środków do ZUS jest bezpłatne. Jeśli ktoś decydował się natomiast na przekazanie funduszy do IKE – opłata przekształceniowa wynosiła aż 15% zgromadzonych środków!

Co dalej z OFE po likwidacji Funduszy? Środki miały zostać przekazane do ZUS lub na konto w IKE, zgodnie z wolą ubezpieczonego. Wiele osób zdecydowało się na IKE. Zgromadzone tam środki podlegają dziedziczeniu, a wypłata pieniędzy z IKE nie jest opodatkowana. Mimo politycznej burzy wokół OFE, Fundusze nie zostały jednak zupełnie zlikwidowane.

Dziś wciąż można dołączyć do Otwartych Funduszy Emerytalnych. Po rozpoczęciu pierwszej pracy mamy na to jednak zaledwie 4 miesiące. Uczestnictwo w Funduszu jest dobrowolne, wymaga złożenia wniosku.

Dziedziczenie środków z OFE

W przypadku śmierci osoby posiadającej fundusze w OFE, możliwe jest ich dziedziczenie. Takie prawo ma oczywiście tylko osoba uprawniona do tego. To tak zwany beneficjent, na przykład współmałżonek lub dziecko ubezpieczonego w Otwartym Funduszu Emerytalnym. Aby dziedziczenie funduszy było możliwe, niezbędne jest złożenie stosownego wniosku. Musi to zrobić beneficjent spadku lub osoba upoważniona. Dziedziczenie środków z Otwartego Funduszu Emerytalnego nie odbywa się w sposób automatyczny.

Gdzie sprawdzić, czy jestem w Otwartym Funduszu Emerytalnym?

Każdy może sprawdzić, czy jest członkiem Otwartych Funduszy Emerytalnych. W tym celu wystarczy zalogować się na swoje konto w Platformie Usług Elektronicznych ZUS. Przechodzimy do Panelu Ubezpieczonego, a następnie wybieramy z lewej strony zakładkę “OFE”. Jeśli należysz do Funduszu , zobaczysz nazwę swojego funduszu. Znajdzie się tam również lista przekazanych do Otwartych Funduszy Emerytalnych składek.

Największe Fundusze Emerytalne w Polsce

Jest kilka Otwartych Funduszy Emerytalnych, gdzie możemy/mogliśmy lokować swoje składki. Największym obecnie jest Nationale Nederlanden OFE – ma prawie 2,8 miliona klientów i ponad 45 miliardów złotych w aktywach. Drugi Allianz Polska OFE i OFE PZU “Złota Jesień” również mają ponad 2 miliony uczestników. Mają odpowiednio 36 i 23 mld złotych aktywów. Łącznie w Polsce funkcjonuje 10 Otwartych Funduszy Emerytalnych.

Należy do nich 14,8 mln Polaków. Zgromadzone fundusze przekraczają natomiast 170 miliardów złotych. Nad całym przedsięwzięciem czuwa Komisja Nadzoru Finansowego.

Podsumowanie artykułu

Otwarte Fundusze Emerytalne miały być sposobem na zbieranie pieniędzy na emeryturę. Jako II filar systemu emerytalnego uzupełniały więc pod tym względem działania ZUS-u. Z czasem polskie władze chciały jednak zlikwidować OFE, a środki przenieść po prostu na subkonta w ZUS. W międzyczasie powstały takie rozwiązania, jak Indywidualne Konto Emerytalne i Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego. Mają być “następcami” OFE, które może być stopniowo wygaszane. Osoby uczestniczące w Funduszu mogą przenieść środki do ZUS lub do IKE. W tym drugim wypadku trzeba się jednak liczyć z dość bolesną opłatą – 15% wartości zgromadzonych funduszy. Na platformie ZUS PUE możemy sprawdzić, czy jesteśmy członkami. Jeśli tak – dodatkowe informacje znajdziemy już na stronie Funduszu.

Najczęściej zadawane pytania

Źródło:

1. https://www.sii.org.pl/16328/edukacja/abc-inwestora/ofe-wciaz-istnieja-najwazniejsze-informacje-o-ofe-aktywa-skladki-wyniki-suwak-i-inne.html
2. https://www.knf.gov.pl/podmioty/Podmioty_rynku_emerytalnego/pte_ofe_podmioty
3. https://www.nn.pl/dla-ciebie/emerytura-i-finanse/ofe
4. https://www.gov.pl/web/finanse/fundusze-emerytalne-rynek-finansowy-i-dlugoterminowe-produkty-oszczednosciowe

Jakub Bielecki

Zafascynowany ekonomią, gospodarką i polityką. Interesuje się najnowszymi trendami, a także zmianami w prawie wpływającymi na sektor finansów. Stale poszerza wiedzę, która pozwala mu na profesjonalne doradztwo. Na co dzień korzysta z najlepszych rozwiązań i możliwości dostępnych w zakresie finansów osobistych i inwestycji. Poza ekonomią interesuje się nowymi technologiami, muzyką i podróżami. Zobacz pozostałe artykuły autora