Intercyza a rozdzielność majątkowa. Sprawdź czym się różnią

Jednym z głównych założeń małżeństwa jest tworzenie wspólnego majątku. Po ślubie para pracuje na jeden rachunek, można powiedzieć, że mają niemal zupełną wspólnotę majątkową. Można to natomiast zmienić, na co decyduje się całkiem sporo osób. W niektórych przypadkach naprawdę warto zastanowić się nad rezygnacją ze wspólnoty majątkowej, by nie wpaść w prawdziwe finansowe tarapaty. Dziś postaramy się przedstawić możliwości ustanowienia rozdzielności majątkowej. Sprawdzimy też, czym jest intercyza i ile kosztuje taka operacja. Postaramy się też odpowiedzieć na pytanie, czy rozdzielność majątkowa w przypadku problemów finansowych jednego z małżonków jest przeszkodą, czy raczej jest korzystna.

Wspólnota majątkowa, czy intercyza?

Zawarcie związku małżeńskiego dla zdecydowanej większości nowożeńców jest jednym z najpiękniejszych momentów w ich życiu. W tym radosnym momencie mało kto zastanawia się jednak nad kwestiami takimi, jak wspólny majątek. Czy warto wybrać wspólnotę majątkową, czy korzystniejsza jest rozdzielność majątkowa? OSoby mniej rozeznane w świecie finansów rzadko zastanawiają się nad tym, decydując po prostu, że wspólne życie równa się wspólnemu majątkowi. Nie zawsze jest to jednak najlepszy wybór, warto więc przemyśleć sprawę jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego.

Jednym z największych problemów przy pozostawaniu małżonków we wspólnocie majątkowej jest wpadnięcie jednego z nich w tarapaty finansowe. Może mieć to miejsce na skutek narastających długów, czy nawet wpadnięcia w spiralę zadłużenia. W niektórych sytuacjach jedna z osób zgadza się też odpowiadać swoim majątkiem, na przykład za zobowiązania swojej spółki. Powyższe przykłady pokazują, że małżonkowie mogą stracić swój majątek, gdy jedno z nich popełni jakiś błąd lub na skutek nieszczęśliwych zbiegów okoliczności.

Majątek wspólny małżonków – co się na niego składa?

Najpierw warto zastanowić się, co wchodzi w skład majątku wspólnego. Do obu małżonków należy majątek, który jest gromadzony od momentu podpisania aktu małżeństwa z zawarciem wspólnoty majątkowej. Niezależnie od tego, kto w związku małżeńskim zarabia więcej, oboje są równouprawnienie do gromadzonych środków. Każda ze stron może dysponować środkami w tym samym stopniu. Dotyczy to środków pochodzących z:

• pensji, wynagrodzenia za pracę
• dochodów ze wspólnego majątku
• dochodów z majątku osobistego jednego z małżonków (np. pieniądze z wynajmu mieszkania należącego do jednej z osób)
• pieniądze zgromadzone w funduszach emerytalnych (otwartych, pracowniczych)

Powyższe sorki i dobra są więc wspólne. Co takie nie jest? Te części majątku należą do jednego z małżonków, nawet jeśli para ma wspólnotę majątkową:

• dobra należące do osoby przed ślubem
• spadek, darowizna
• rzeczy niezbędne do osobistych potrzeb (odzież, sprzęt dla osoby niepełnosprawnej, okulary, itp.), za wyjątkiem rzeczy kosztownych
• przedmioty wygrane jako nagroda za szczególne osiągnięcia
• rzeczy otrzymane w ramach rekompensaty/odszkodowania za utratę zdrowia
• prawa własności przemysłowej, prawa autorskie

Samochód i inne rzeczy, z których korzysta cała rodzina, zawsze należy do majątku wspólnego. Warto też wiedzieć, że podczas składania wniosku kredytowego (np. o kredyt gotówkowy) zdolność kredytowa liczona jest od dochodów obu małżonków. Będzie tak nawet wtedy, jeśli tylko jeden z nich jest wnioskodawcą i osobą spłacając kredyt w przyszłości.

Co to jest intercyza? Czy to to samo, co rozdzielność majątkowa?

Powszechnie sformułowania “intercyza” i “rozdzielność majątkowa” używane są zamiennie. To spory błąd, z którego większość z nas nie zdaje sobie sprawy. Intercyza to po prostu umowa między małżonkami, która reguluje ich zależności majątkowe. Intercyza może więc prowadzić zarówno do ustanowienia rozdzielności majątkowej, jak i rozszerzyć wspólnotę majątkową o dobra i majątek, który nie zaliczał się do niej wcześniej. Chyba dość dobrze wyjaśnia to różnice między rozdzielnością majątkową a intercyzą.

Rozdzielność majątkowa jest po prostu odwrotnością wspólnoty majątkowej. Dobra gromadzone przez oboje małżonków pozostają ich majątkiem osobistym, nie wspólnym. Wtedy każdy z małżonków samemu decyduje o tym, jak rozporządzać majątkiem. Jest więc sporo różnić między intercyzą a rozdzielnością majątkową, choć w niektórych sytuacjach (gdy w ramach intercyzy rozdzielany jest majątek) stwierdzenia te mogą oznaczać to samo.

Intercyza – co to jest?

Zastanawiają się, co to jest intercyza, sprawdziliśmy po prostu jej znaczenie. Definicja intercyzy mówi o tym, że jest to małżeńska umowa majątkow, która pozwala ustalić własność dóbr, których dorabiają się małżonkowie już po zawarciu małżeństwa. Co ważne, intercyzę można podpisać zarówno na części majątku jak i na jego całości. Tylko od ustaleń małżonków zależy, co wchodzi w skład majątku objętego intercyzą. Mogą też zadecydować, czy dane dobra i pieniądze będą wspólne, czy pozostaną w osobistym majątku każdego z małżonków. 

Zawarcie intercyzy wymaga zgody obu małżonków. Jeżeli natomiast tylko jedna ze stron małżeństwa chce zawrzeć intercyzę, wniosek taki może rozpatrzyć sąd. Jeśli uda się ustalić ważny i istotny powód dla ustanowienia intercyzy, może się to odbyć na wniosek tylko jednej osoby. W zależności od momentu podpisania intercyzy wyróżniamy dwa rodzaje intercyzy:

• intercyza przedmałżeńska (gdy małżonkowie decydują się na intercyzę przed zawarciem aktu ślubu)
• intercyza małżeńska (możliwe jest jej zawarcie już w trakcie trwania małżeństwa)

Rodzaje intercyzy

Możemy też wyróżnić kilka rodzajów intercyzy ze względu na to, jaki będzie jej efekt. Tak więc mamy:

• intercyzę ustanawiającą rozdzielność majątkową (rezygnacja ze wspólnego majątku)
• intercyza rozszerzająca wspólnotę majątkową (wspólny majątek jest powiększony o dodatkowe składniki)
• ograniczenie wspólnoty majątkowej (niektóre dobra lub środki są wyłączone ze wspólnoty majątkowej)

Warto wiedzieć, że w momencie wnioskowania o intercyzę ustanawiającą rozdzielność majątkową, ten z małżonków, który osiąga niższe dochody, może wnioskować o wyrównanie dochodów.

Rozdzielność majątkowa –  najbardziej popularny rodzaj intercyzy

Zdecydowanie najczęściej wybieranym rodzajem intercyzy jest ustanowienie rozdzielności majątkowej. Często te pojęcia są wręcz mylone ze sobą. Co to jest rozdzielność majątkowa? Gdy małżonkowie zdecydują się na rozdzielność majątku, mimo zawarcia małżeństwa samodzielnie dalej dysponują swoimi pieniędzmi i dobrami, które posiadają. Wspomniane środki i składniki majątku nie są więc wspólne. Rozdzielność można ustanowić na początku związku małżeńskiego (równolegle ze ślubem) i w jego trakcie. Wspólnota majątkowa zakłada, że każdy z małżonków posiada 50% własności majątku wspólnego. W przypadku rozdzielności nie ma to miejsca.

Nie zawsze rozdzielność majątkowa jest jednak dobrowolna. Polskie przepisy zakładają też możliwość przymusowego zawarcia rozdzielności majątkowej. Jest ustanawiana na wniosek jednego z małżonków, co odbywa się w sądzie przy zaistnieniu ważnych powodów.

W przypadku dobrowolnej rozdzielności majątkowej także istnieją jej odmiany:

• rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dochodów
• rozdzielność majątkowa bez wyrównania dochodów

Mając rozdzielność majątkową, małżonkowie mogą niezależnie od siebie dysponować swoim majątkiem osobistym. Nie ma też przeciwwskazań do wzięcia kredytu (np. kredytu na 10 tysięcy zł) przez jedną osobę. Jeśli małżonkowie chcieliby natomiast wziąć wspólny kredyt hipoteczny, nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań. Wtedy będą jednak traktowani jak przy kredycie hipotecznym dla singla, branym przez dwóch kredytobiorców.

Intercyza – jak ustanowić?

Do ustanowienia intercyzy nie trzeba zbyt wielu przygotowań.  Przede wszystkim warto oczywiście porozmawiać o tym i zastanowić się, czy w przypadku danego małżeństwa będzie to korzystne rozwiązanie. Nie trzeba natomiast żadnych przygotowań do intercyzy. Wystarczy, że narzeczeni lub mąż i żona (jeśli intercyza jest zawierana już w trakcie trwania związku małżeńskiego) mają pełną zdolność do czynności prawnych i zdecydują się na intercyzę. Poza zgodą małżonków na intercyzę warto też ustalić jej warunki. Można podpisać intercyzę podczas zawierania związku małżeńskiego lub po – wtedy wymagane jest przedstawienie aktu małżeństwa. Intercyzę podpisujemy wtedy u notariusza.

Często intercyza jest podpisywana w celu uchronienia drugiego małżonka przed długami. Warto jednak wiedzieć, że w sytuacji śmierci zadłużonej osoby, intercyza nie chroni współmałżonka przed długami. Wtedy pomocne może być jednak zrzeczenie się prawa do spadku lub odrzucenie spadku. Dlaczego odpowiadamy za długi współmałżonka po jego śmierci mimo rozdzielności majątku? Tu w grę wchodzą bowiem przepisy o dziedziczeniu.

Koszt ustanowienia intercyzy

Ile kosztuje intercyza? Koszt podpisania intercyzy zależy od wartości waszego majątku  W przypadku majątku nie przekraczającego 3. tysięcy złotych koszt intercyzy to 100 złotych. Im większy majątek (wyższa jest jego wartość), tym intercyza jest droższa. Cena przekroczy jednak 10.000 złotych, co ma miejsce w przypadku majątku w wysokości powyżej 2 milionów złotych. Przykładowe koszty to:

• dla majątku o wartości od 10 do 60 tysięcy złotych – koszt to 710 zł + 1% nadwyżki ponad 30 tys.
• dla majątku o wartości między 60.000 a 1.000.000 złotych – koszt to 1010 złotych + 0,4% nadwyżki ponad 60.000 zł

Większość małżeństw zwiększa z czasem swój wspólny majątek. Jeśli więc myślicie o podpisaniu intercyzy, lepiej zrobić to wcześniej, kiedy majątek jest mniejszy – pozwoli to sporo zaoszczędzić.

Jak stworzyć rozdzielność majątkową? Ile to kosztuje?

Podpisanie rozdzielności majątkowej możłiwe jestu notariusza. Zgodnie z ustaleniami małżonków, notariusz sporządzi odpowiednią umowę o wprowadzeniu rozdzielności majątkowej. Rozdzielność musi mieć formę aktu notarialnego. Jeżeli tylko jeden z małżonków chce ustanowienia rozdzielności majątkowej, można to zrobić na mocy postanowienia sądowego. Wtedy jednak do ustanowienia rozdzielności wymagane będzie przedstawienie dodatkowych dowodów i udokumentowanie istotnej przyczyny, dla której rozdzielność ma zostać wprowadzona.

Koszt rozdzielności majątkowej zaczyna się od 100 złotych i zależy od wysokości majątku. Zwykle koszt jest po prostu taki sam, jak w przypadku intercyzy.

Intercyza i rozdzielność majątkowa – czy warto się na nie decydować?

Istnieje wiele powodów, dla których warto zdecydować się na intercyzę lub rozdzielność majątkową. W przeszłości niewiele osób decydowało się na nie, a fakt ustanowienia rozdzielności nie był zbyt dobrze widziany wśród znajomych i rodziny – często był po prostu przemilczany. Pamiętajmy jednak, że jeszcze niedawno większość osób w Polsce zarabiała niewiele, ciężko było mówić o gromadzeniu większych oszczędności, czasem nawet o jakimkolwiek wspólnym majątku. Dziś wielu z nas zarabia coraz więcej, przez co intercyza ma znacznie większy sens i jest coraz częściej wybierana.

Rozdzielność majątkowa lub intercyza są szczególnie warte rozważenia, gdy jeden z małżonków ma spore skłonności do zadłużania się. Wtedy drugiemu małżonkowi powinno zależeć na tym, aby zabezpieczyć choć swoją część majątku.

Dlaczego warto utworzyć rozdzielność majątkową?

Przykładem, który coraz częściej jest powodem ustanowienia rozdzielności majątkowej jest posiadanie przez któregoś z małżonków firmy. Czasem problemy finansowe przedsiębiorstwa mogą się bowiem przełożyć także na utratę własnego majątku osobistego. Wtedy intercyza może być sposobem ochrony małżonka przed stratą.

Jeśli jeden z małżonków ma długi lub widnieje w rejestrze dłużników (BIK, BIG, KRD, itp.), intercyza może być dla drugiego małżonka sposobem na otrzymanie zgody na pożyczkę lub kredyt. Rozwiązaniem mogą być też rzecz jasna pożyczki dla zadłużonych, jednak nie każdy chce z nich korzystać.

W niektórych małżeństwach istnieje spora rozbieżność wysokości majątku i uzyskiwanych dochodów. Czasem małżonkowie chcą więc podpisać rozdzielność majątkową, co w ich oczach jest uczciwym rozwiązaniem. Będzie tak także w sytuacji, kiedy jeden ze współmałżonków nie ma zdolności dobrego gospodarowania finansami. Często powodem rozdzielności majątkowej małżonków jest też ich separacja.

Intercyza a rozwód

W przypadku rozwodu obecność intercyzy ma bardzo duży wpływ na podział majątku byłych małżonków. Pozostając we wspólnocie majątkowej, po rozwodzie otrzymają zwykle po prostu po 50% wspólnego majątku, chyba że strony umówią się inaczej. Jeśli małżonkowie zdecydowali się jednak wcześniej na intercyzę, na przykład rozdzielność majątkową, po rozwodzie pozostają w dyspozycji swojego majątku osobistego. W przypadku istnienia rozdzielności majątkowej nawet podczas rozwodu nie ma więc zmian we własności składników majątku każdej ze stron.

Warto jednak wiedzieć, że intercyza lub jej brak nie mają wpływu na możliwość ustanowienia alimentów, które może płacić osoba odpowiedzialna za rozpad małżeństwa. 

Zdolność kredytowa a intercyza

Jaki jest wpływ intercyzy na możliwości zaciągania kredytów i innych zobowiązań? W przypadku wspólnoty majątkowej nawet jeśli jeden z małżonków decyduje się na wzięcie kredytu, jego zdolność kredytowa zależy od dochodów obu małżonków. Jednak w przypadku rozdzielności majątkowej nie będzie to miało miejsca. W zależności od wiarygodności i zdolności kredytowej obu małżonków, intercyza może utrudniać lub ułatwiać wzięcie kredytu.

Czy intercyza i rozdzielność majątkowa chronią przed długami współmałżonka?

Tak, jak wspomnieliśmy wcześniej, wspólnota majątkowa może obejmować zarówno majątek jak i zobowiązania małżonków. Aby uchronić małżonka przed długami, można więc zdecydować się na rozdzielność majątkową lub inny rodzaj ograniczenia wspólnoty majątkowej poprzez intercyzę. Sytuacja diametralnie zmienia się jednak po śmierci współmałżonka – dłużnika. Wtedy nawet mimo pozostawania w rozdzielności majątkowej możesz bowiem po prostu odziedziczyć jego długi. Wtedy rozwiązaniem może być natomiast odrzucenie spadku lub przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Warto wiedzieć też , że rozdzielność majątkowa nie obejmie kredytu zaciągniętego jeszcze przed ustanowieniem intercyzy. Podobnie będzie w przypadku zaciągnięcia chwilówki online lub innej pożyczki z przeznaczeniem pieniędzy na codzienne wydatki gospodarstwa domowego. Wtedy nawet pomimo rozdzielności majątkowej oboje małżonków równo odpowiada za spłatę zadłużenia.

Podsumowanie – intercyza a rozdzielność majątkowa

Warto przejść więc do podsumowania dzisiejszego artykułu. Przede wszystkim – wbrew powszechnie panującej opinii – rozdzielność majątkowa to nie to samo co intercyza. Jest natomiast jednym z jej rodzajów. Intercyza natomiast jest pojęciem dużo szerszym, umożliwia też rozszerzenie wspólnoty majątkowej. Intercyza może być zawarta przed małżeństwem lub w jego trakcie, podobnie do rozdzielności majątkowej. Ta druga wymaga aktu prawnego.Skutkiem rozdzielności majątkowej zawsze jest brak wspólnoty majątkowej małżonków.

Koszt rozdzielności majątkowej i koszt intercyzy są zwykle takie same i zależą od wysokości zgromadzonego majątku. W przypadku rozdzielności majątkowej może być ona dobrowolna (z wyrównaniem dochodu lub nie) lub przymusowa – jako skutek sprawy sądowej.

Jakub Bielecki

Zafascynowany ekonomią, gospodarką i polityką. Interesuje się najnowszymi trendami, a także zmianami w prawie wpływającymi na sektor finansów. Stale poszerza wiedzę, która pozwala mu na profesjonalne doradztwo. Na co dzień korzysta z najlepszych rozwiązań i możliwości dostępnych w zakresie finansów osobistych i inwestycji. Poza ekonomią interesuje się nowymi technologiami, muzyką i podróżami. Zobacz pozostałe artykuły autora