Zasiłek wyrównawczy – komu przysługuje i ile wynosi?

Zasiłek wyrównawczy od ZUS przeznaczony jest dla tych, których zdolność do wykonywania pracy zarobkowej zmniejszyła się, a co za tym idzie, zmniejszyły się również zarobki. Głównym celem zasiłku jest stanowienie motywacji do podjęcia się rehabilitacji zawodowej, bo to właśnie w tym okresie przysługuje świadczenie. Istotną kwestią wzbudzającą wiele pytań jest wysokość świadczenia i obowiązujące kryteria. Ile wynosi ten rodzaj zasiłku i kto może z niego skorzystać? Postanowiliśmy to sprawdzić.

Kto może skorzystać z zasiłku wyrównawczego?

Z zasiłku wyrównawczego mogą skorzystać jedynie osoby ubezpieczone, które są pracownikami, ale jednocześnie ich zdolność do pracy zmniejszyła się. Zasiłek wyrównawczy przysługuje tym, którzy chcąc odzyskać sprawność poddali się rehabilitacji zawodowej. Celem takiej rehabilitacji jest adaptacja do dalszego wykonywania tej samej pracy lub przyuczenie do wykonywania innej, określonej pracy. 

Rehabilitacja zawodowa może mieć miejsce:

• w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej, 
• u pracodawcy na wyodrębnionym stanowisku pracy, które jest do tego dostosowane.

Kto nie może skorzystać?

Zasiłek wyrównawczy nie przysługuje osobom, które są uprawnione do emerytury bądź renty z tytułu niezdolności do pracy. Osoby uprawnione do pobierania nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego również nie mogą skorzystać z takiego zasiłku.. 

Jak wypłaca się zasiłek wyrównawczy?

Zależnie od przypadku, zasiłek wyrównawczy wypłaca pracownikowi Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub jego pracodawca. Forma wypłaty takiego świadczenia jest standardowa. Ustalonego dnia każdego miesiąca przysługiwania zasiłku, pracownik otrzymuje określoną kwotę na swoje konto bankowe. Jeśli pracownik nie podał numeru rachunku we wniosku, to wypłata zasiłku zostanie wysłana w formie gotówkowej, na wskazany adres zamieszkania. 

Powstanie konieczności poddania się rehabilitacji zawodowej może być skutkiem choroby zawodowej lub wypadku przy pracy. W takich przypadkach zasiłek wypłacany jest z ubezpieczenia wypadkowego. 

Zasiłek nie jest wypłacany z ubezpieczenia wypadkowego w sytuacjach takich jak:

• naruszenie przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia jako wyłączna przyczyna spowodowania wypadku (umyślnie lub na skutek rażącego niedbalstwa),
• przyczynienie się do spowodowania wypadku w stopniu znacznym na skutek nietrzeźwości lub wpływu środków odurzających,
• odmowa poddania się badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych, bez podania konkretnej przyczyny takiej decyzji,
• utrudnienie przeprowadzenia badania w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych.

Jeżeli przyczyna obniżenia zdolności do pracy (a w efekcie rehabilitacji zawodowej) była inna, to zasiłek wypłaca się z ubezpieczenia chorobowego. 

Na jaki okres przysługuje zasiłek?

Zasiłek wyrównawczy przysługuje przez cały okres rehabilitacji zawodowej, ale nie dłużej, niż przez 24 miesiące. Prawo do otrzymywania świadczenia powstaje już od dnia, w którym rozpoczęła się rehabilitacja i ustaje wraz z dniem jej zakończenia. 

Kiedy prawo do zasiłku ustaje wcześniej?

• gdy stan zdrowia danej osoby znacznie się poprawił, przez co dalsza rehabilitacja nie jest już wymagana,
• gdy stan zdrowia nie rokuje na poprawę, na skutek czego rehabilitacja staje się bezcelowa,
• jeśli działania osoby rehabilitowanej nie pozwalają na przeprowadzenie rehabilitacji.

Co ważne, zasiłek przysługuje jedynie na czas trwania rehabilitacji. Świadczenie nie będzie przyznawane za okresy pobierania zasiłku macierzyńskiego, sprawowania opieki nad inną osobą, czy też niezdolności z powodu choroby. Inne okresy nieobecności w pracy, podczas których pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia, również nie są objęte zasiłkiem. 

Ile wynosi zasiłek wyrównawczy? 

Wysokość zasiłku wyrównawczego nie jest odgórnie ustalona, i dla każdego pracownika może być inna. Jednak niezależnie od tego, ile wynosiły pełne miesięczne zarobki przed rehabilitacją, pracownik może mieć pewność że zasiłek uzupełni obecne miesięczne dochody do takiej kwoty. 

Zasiłek wyrównawczy jest równy różnicy między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem za okres 12 miesięcy poprzedzających rehabilitację, a przeciętnym wynagrodzeniem miesięcznym w trakcie pracy z obniżonym wynagrodzeniem. 

Sprawa nieco komplikuje się, gdy pracownik przepracował jedynie część miesiąca. Wówczas kwota zasiłku wyrównawczego będzie proporcjonalnie mniejsza. Za każdy dzień nieobecności w pracy, zasiłek zostanie zmniejszony o swoją 1/30 część. Dotyczy to jedynie nieobecności z przyczyn usprawiedliwionych. 

Wniosek w sprawie zasiłku wyrównawczego

Decyzję w sprawie wniosku o zasiłek wydaje oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W sprawie wydania decyzji może wystąpić nie tylko sam pracownik, który chce taki zasiłek otrzymywać. Może to również zrobić płatnik składek, czyli jego pracodawca, a także osoba upoważniona (pełnomocnik). 

Jak złożyć wniosek o zasiłek wyrównawczy?

• osobiście – wniosek należy złożyć w formie pisemnej. Można go sporządzić ręcznie, ale również można pobrać gotowy wzór w terenowej jednostce organizacyjnej ZUS lub pobrać go z portalu PUE ZUS. Do wniosku trzeba dołączyć wymagane dokumenty i zanieść wszystko do dowolnego oddziału ZUS. 
• pocztą – sporządzony wniosek wraz z załącznikami należy wysłać do terenowej jednostki organizacyjnej ZUS. Może to być dowolna jednostka, ponieważ po otrzymaniu pisma przekaże ona je do odpowiedniego oddziału. Pamiętaj aby wysłać całość listem poleconym za potwierdzeniem odbioru, aby upewnić się że całość została dostarczona. 
• przez internet – po zalogowaniu się do profilu na portalu PUE ZUS należy wybrać opcję „Złożenie dokumentu ZAS-55”. Następnie wystarczy wypełnić internetowy formularz wymaganymi informacjami i wybrać sposób odbioru korespondencji. Po złożeniu elektronicznego podpisu wniosek można wysłać. Co ważne, ta metoda jest dostępna jedynie jeśli to ZUS, a nie pracodawca, będzie wypłacał zasiłek wyrównawczy. 

Po złożeniu wniosku, organ ZUS natychmiast zajmie się jego rozpatrzeniem. Jeżeli decyzja w sprawie przyznania świadczenia jest pozytywna, to wypłata pieniędzy nastąpi w ciągu 30 dni od daty stwierdzenia uprawnień do zasiłku. 

Jakie dokumenty należy przygotować?

W przypadku zasiłku wyrównawczego z ubezpieczenia wypadkowego:

• orzeczenie lekarza orzecznika ZUS albo lekarza wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy o potrzebie poddania się rehabilitacji zawodowej,
• zaświadczenie pracodawcy albo zakładowego lub międzyzakładowego ośrodka rehabilitacji zawodowej o okresie rehabilitacji zawodowej lub przyuczenia do określonej pracy,
• zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku Z-3,
• zaświadczenie pracodawcy albo zakładowego lub międzyzakładowego ośrodka rehabilitacji zawodowej o wysokości miesięcznego wynagrodzenia osiągniętego podczas rehabilitacji zawodowej lub przyuczenia do określonej pracy.

W przypadku zasiłku wyrównawczego z ubezpieczenia chorobowego:

• orzeczenie lekarza orzecznika ZUS albo lekarza wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy o potrzebie poddania się rehabilitacji zawodowej,
• zaświadczenie pracodawcy albo zakładowego lub międzyzakładowego ośrodka rehabilitacji zawodowej o okresie rehabilitacji zawodowej lub przyuczenia do określonej pracy,
• zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku Z-3,
• zaświadczenie pracodawcy albo zakładowego lub międzyzakładowego ośrodka rehabilitacji zawodowej o wysokości miesięcznego wynagrodzenia osiągniętego podczas rehabilitacji zawodowej lub przyuczenia do określonej pracy.

Czy można się odwołać?

Jeżeli nie zgadzasz się z decyzją oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, to możesz w tej sprawie złożyć odwołanie do Sądu Rejonowego. Może ono zostać złożone także przez płatnika składek lub pełnomocnika. Termin na odwołanie się wynosi miesiąc od dostarczenia decyzji. Dokument musi przyjąć formę pisma lub protokołu sporządzonego przez oddział.

Możesz również złożyć odwołanie od decyzji lekarza orzecznika w terminie 14 dni od daty doręczenia orzeczenia. Po złożeniu odwołania otrzymasz wezwanie na ponowne badanie przez lekarską komisję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Cezary Mański

Pasjonat popkultury, finansów i nowych technologii. Uwielbia słowo pisane, ceni sobie spokojne i rozsądne podejście do życia. Największą satysfakcję przynosi mu rozwijanie własnych kompetencji. Zobacz pozostałe artykuły autora