Renta z tytułu niezdolności do pracy – komu przysługuje, ile wynosi?

Nie każdy jest w stanie wykonywać pracę zarobkową, co znacznie utrudnia pozyskiwanie środków na własne utrzymanie. Z tego powodu wiele osób pobiera rentę, która jest świadczeniem przeznaczonym dla osób niezdolnych do pracy. Czym konkretnie jest, ile wynosi, i komu przysługuje renta z tytułu niezdolności ido pracy? Aby się tego dowiedzieć, zapraszamy do dalszej części tekstu.

Czym jest niezdolność do pracy?

Aby lepiej zrozumieć, dla kogo przeznaczone jest opisywane dzisiaj świadczenie, i na jakich zasadach zostaje przyznawane, warto przyjrzeć się samemu pojęciu niezdolności do pracy. Definicja tego określenia znajduje się w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 roku, w artykule 12. Zgodnie z nim, osoba niezdolna do pracy to taka, która utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Stwierdzenie niezdolności do pracy zarobkowej powinno być potwierdzone przez lekarza, a także udokumentowane i zatwierdzone przez odpowiednie organy. Niezdolność do pracy nie może zostać ogłoszona w formie oświadczenia, ponieważ takie działanie nie ma mocy prawnej. Orzeczenie o niezdolności do pracy przyznawane jest na czas maksymalnie pięciu lat. Wyjątkiem są sytuacje, gdy stan zdrowia danej osoby nie wskazuje na poprawę w tym okresie czasu.

Całkowita a częściowa niezdolność do pracy

Wyróżniamy dwa typy niezdolności do pracy: częściową i całkowitą. Podział ten dotyczy stopnia, w jakim dana osoba dotknięta jest niezdolnością, i nie uwzględnia faktycznego ani przewidywanego czasu niezdolności do pracy. Osoby całkowicie niezdolne do pracy mają szansę na otrzymywanie stałej, dożywotniej renty. Niestety, osoby częściowo niezdolne do pracy mogą liczyć jedynie na świadczenie tymczasowe, którego okres wyznacza Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Osoba całkowicie niezdolna do pracy to taka, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Taki stan może być spowodowany urazem lub wypadkiem, którego skutkiem jest naruszenie stanu zdrowia danej osoby. Orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy nie zawsze jest trwałe. Jeżeli na przestrzeni lat dana osoba odzyskuje sprawność, np. na skutek rehabilitacji i leczenia, to taki dokument może stracić ważność. Wówczas mówimy o przejściowej niezdolności do pracy.

Osoba częściowo niezdolna do pracy to taka, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zarobkowej zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przykładowo, uszkodzenie kończyny lub stawu może utrudniać wykonywanie fizycznych czynności, ale nie przeszkadza w wykonywaniu pracy umysłowej. Nie każda branża może jednak zaproponować osobie poszkodowanej odpowiednią alternatywę w postaci pracy siedzącej, co może być problematyczne. Jeżeli zostanie udowodnione, że stan zdrowia nie rokuje na poprawę, to możliwa jest zmiana statusu z częściowej na całkowitą niezdolność do pracy.

Okres niezdolności do pracy, a renta

Aby mieć szansę na otrzymanie renty z tytułu niezdolności do pracy, niezbędny będzie odpowiedni staż ubezpieczenia. Ilość wymaganych lat zależna jest od wieku osoby wnioskującej, toteż warto zapoznać się z kryteriami wiekowymi.

• Mniej, niż 20 lat – przynajmniej 1 rok potwierdzonej niezdolności do pracy
• Między 20 a 22 lata – przynajmniej 2 lata potwierdzonej niezdolności do pracy
• Między 22 a 25 lat – przynajmniej 3 lata potwierdzonej niezdolności do pracy
• Między 25 a 30 lat – przynajmniej 4 lata potwierdzonej niezdolności do pracy
• Powyżej 30 lat – przynajmniej 5 lat potwierdzonej niezdolności do pracy

Brak spełnienia kryteriów dotyczących stażu niezdolności do pracy może prowadzić do odrzucenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Z tego powodu warto upewnić się, że spełniamy kryterium odpowiednie dla danego wieku, a okres niezdolności do pracy potwierdzony jest odpowiednim orzeczeniem i dokumentami.

Dokładny spis okresów stażu ubezpieczeniowego znaleźć można na stronie ZUS.

Rodzaje rent z tytułu niezdolności do pracy

Renta z tytułu niezdolności do pracy dzieli się na kilka rodzajów. Wyróżniamy:

• rentę stałą – przyznawaną dożywotnio danej osobie, której stan zdrowia nie rokuje na poprawę. Przyznawana jest w przypadku orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy bez rokowań na poprawę stanu zdrowia.
• rentę okresową – przyznawaną osobom z tymczasową całkowitą niezdolnością do pracy lub częściową niezdolnością do pracy. Okres przyznawania świadczenia określa Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Istnieje możliwość wydłużenia okresu przyznawania renty poprzez złożenie stosownego wniosku.
• rentę szkoleniową – przyznawana osobom kwalifikującym się do pobierania renty, w przypadku których możliwe jest przekwalifikowanie zawodowe. Z uwagi na naturę niektórych zawodów, nie zawsze możliwe jest uzyskiwanie renty szkoleniowej. Renta przyznawana jest na okres 6 miesięcy, z możliwością wydłużenia tego okresu do nawet 36 miesięcy.

Ile wynosi renta z tytułu niezdolności do pracy?

W przypadku renty z tytułu niezdolności do pracy jedną z najważniejszych kwestii jest kwota wypłacanego świadczenia. Suma ta określana jest indywidualnie na podstawie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w oparciu o podstawę zasiłku, która obecnie wynosi 1812,10 zł.

Renta z tytułu niezdolności do pracy wynosi 1812,10 zł.

Wynagrodzenie chorobowe to świadczenie wypłacane przez pracodawcę, którego kwota wynosi od 80% do 100% podstawy zasiłku. Wypłacane jest przez maksymalnie 33 dni. Po upływie tego okresu, danej osobie przestaje przysługiwać wynagrodzenie chorobowe, a zaczyna obowiązywać zasiłek chorobowy. Mimo iż obie te nazwy brzmią podobnie, to jest między nimi istotna różnica.

Zasiłek chorobowy wypłacany jest nie przez pracodawcę, a przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Jego wysokość może wynosić 70%, 80%, lub nawet 100% podstawy zasiłku, ale wszystko zależy od indywidualnej sytuacji danej osoby. Z tego powodu trudno przewidzieć, jaka kwota zasiłku zostanie nam przydzielona, ponieważ ostatnie słowo w tej kwestii ma ZUS. Zasiłki chorobowe wypłacane są od 34 dnia pobierania renty, aż do momentu odzyskania zdolności do pracy (w przypadku tymczasowej niezdolności do pracy).

Inne wymagania do otrzymania renty z tytułu niezdolności do pracy

Kryterium wiekowe i stażowe to nie jedyne wymagania, jakie należy spełnić aby mieć szansę na otrzymanie opisywanego dziś świadczenia. Warto pamiętać także o wszelkich terminach, dokumentach i załącznikach, które są kluczowe w przypadku przyznawania świadczeń.

Co jeszcze może być wymagane, aby otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy?

• orzeczenie lekarskie na zlecenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
• spełnienie kryterium wiekowego i stażowego
• okres składkowy i nieskładkowy wynoszący minimum 20 lat (25 lat w przypadku kobiet), który powinien zostać wyraźnie wykazany przez osobę wnioskującą
• wykazanie (udowodnienie) niezdolności do wykonywania pracy zarobkowej i samodzielnego funkcjonowania
• wskazanie związku między stanem zdrowia a zdolnością do wykonywania określonego zawodu
• wykazanie gotowości do ewentualnego przekwalifikowania zawodowego (jeżeli okoliczności na to pozwalają)

Uwaga: Określone warunki mogą wykluczać konieczność posiadania orzeczenia lekarskiego od ZUS. Takim warunkiem jest np. wypadek powstały w trakcie wykonywania pracy zarobkowej lub w trakcie transportu do miejsca pracy.

Czy mam prawo do renty jeżeli pobieram emeryturę?

Osoby pobierające świadczenia emerytalne mogą zastanawiać się, czy ich też dotyczy prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Okazuje się, że prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, emerytury powszechnej, a także specjalnej emerytury (górniczej, nauczycielskiej) wyklucza daną osobę z możliwości pobierania takiej renty.

Oznacza to że emerytura nie może być połączona z rentą z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ świadczenia te się wykluczają. Wszelkie wnioski wysłane przez osobę pobierającą świadczenie emerytalne spotkają się z negatywną odpowiedzią.

 Sprawdź również: informacje dla emerytów czy komornik może zabrać trzynasta lub czternastą emeryturę oraz ile może zabrać komornik z emerytury w 2022 roku

Jak wnioskować o rentę?

Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy musi przybrać pisemną formę, i zawierać niezbędne informacje. Niepoprawnie wypełniony wniosek jest podstawą do negatywnej decyzji odnośnie przyznawanego świadczenia, dlatego warto dowiedzieć się, co powinien zawierać taki dokument.

Wniosek o rentę powinien zawierać:

• dane osobowe wnioskującego, w tym jego imię, nazwisko, numer PESEL, numer NIP, adres zamieszkania, a także czytelny podpis.
• informacje o rodzaju świadczenia, o jakie ubiega się dana osoba
• zaświadczenie potwierdzające stan zdrowia uniemożliwiający wykonywanie pracy zarobkowej
• potwierdzenie okresu stażu ubezpieczeniowego (zarówno okresu składkowego, jak i nieskładkowego)
• zaświadczenie o dochodach, wypełnione przez pracodawcę osoby wnioskującej
• ankietę, wypełnioną przez zakład pracy zatrudniający osobę wnioskującą

Dokumenty należy złożyć przed zamierzonym terminem przejścia na rentę z tytułu niezdolności do pracy, i nie później niż 30 dni przed terminem ustania prawa upoważniającego daną osobę do pobierania świadczeń chorobowych i rehabilitacyjnych. Wszelkie wymagane dokumenty wraz z załącznikami powinny być kierowane do dowolnej jednostki operacyjnej ZUS. Organ wydaje decyzję w ciągu 30 dni od przeanalizowania wniosku.

Czy można odwołać się od decyzji w sprawie renty?

Decyzja dotycząca przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy nie zawsze będzie zadowalająca. Z tego powodu możliwe jest złożenie odwołania, zarówno w formie pisemnej, jak i ustnej. Odwołanie przekazywane jest za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS (tej, która wydała decyzję dotyczącą przyznawania renty) do sądu okręgowego, a konkretnie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

Aby odwołanie mogło zakończyć się pomyślnie, musi zostać ono przekazane w terminie 30 dni od doręczenia decyzji dotyczącej przyznawania renty. Osoby zainteresowane odwołaniem od werdyktu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie muszą obawiać się dodatkowych kosztów, ponieważ postępowanie odwoławcze jest bezpłatne.

Tomasz Marczewski

Specjalista SEM i SEO. Jego celem jest pomagać osobom zadłużonym i dostarczać im odpowiedzi na wszystkie pytania związane z finansami osobistymi. Pasjonat podróży, motoryzacji i technologii blockchain. Zobacz pozostałe artykuły autora