Emerytura po mężu. Kiedy żona dziedziczy emeryturę męża?

Gry bliska osoba umiera, zawsze wiąże się to z wielu emocjami. Zwykle mamy też wiele kwestii do uregulowania. Jedną z nich jest możliwość ubiegania się o emeryturę po zmarłej osobie. Dotyczy to oczywiście jedynie współmałżonków. W tym wpisie postaramy się wyjaśnić, kiedy żona dziedziczy emeryturę po mężu. W jakiej sytuacji uzyskanie takiego świadczenia będzie możliwe i kiedy w ogóle warto starać się o przyznanie emerytury męża lub żony.

Emerytura po mężu

Po załatwieniu najbardziej niezbędnych spraw związanych ze śmiercią współmałżonka (a przykład po ubieganiu się o zasiłek pogrzebowy) można przejść do pozostałych kwestii formalnych. Jedną z nich jest możliwość uzyskania prawa do emerytury po mężu (lub żonie).Czasem emerytura zmarłego małżonka jest wyższa, dlatego warto się o nią postarać.

Co można dziedziczyć po zmarłym współmałżonku? Podobnie do dzieci, małżonek zmarłej osoby znajduje się w tzw. pierwszej grupie spadkowej. Oznacza to możliwość korzystania ze spadku w pierwszej kolejności właśnie przez wspomniane osoby. Poza zgromadzonymi pieniędzmi, dobrami materialnymi, nieruchomościami, spadek może dotyczyć jednak także zobowiązań – na przykład konieczności spłaty kredytu (np. w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza). Dobrą wiadomością dla współmałżonka zmarłej osoby jest natomiast możliwość odziedziczenia jego emerytury.

Zobacz nasz artykuł: czy małżonek odpowiada za długi współmałżonka po śmierci?

Kiedy warto odrzucić spadek? Zobacz nasz poradnik.

Przepisy określające możliwość otrzymania emerytury po zmarłej osobie

To kto może ubiegać się o przyznanie emerytury po zmarłym małżonku reguluje polskie prawo. Mówi o tym Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 roku. Tam opisane są zasady przekazywania prawa do emerytury, a także inne informacje, które okażą się przydatne.

Jeżeli więc masz wątpliwości co do możliwości otrzymania emerytury po zmarłym mężu, odpowiedź powinna znajdować się właśnie w tej ustawie.

Kiedy można uzyskać rentę rodzinną?

O możliwości uzyskania prawa do renty lub emerytury po zmarłej osobie można mówić wtedy, gdy zmarły przed śmiercią nabył prawo do takiego świadczenia. Ustawa reguluje możliwość wypłaty świadczenia uprawnionym członkom rodziny zmarłego.

Sytuacje, w których rodzina zmarłego może ubiegać się o świadczenia po jego śmierci:

• zmarły miał prawo do świadczenia emerytalnego
• zmarły pobierał zasiłek przedemerytalny
• zmarły otrzymywał rentę z tytułu niezdolności do pracy
• zmarły nabył prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego
• zmarły pobierał inny rodzaj świadczenia przedemerytalnego

Jeżeli jesteś członkiem rodziny osoby zmarłej, która posiadała prawo do w/w świadczenia, możesz ubiegać się o rentę rodzinną. Grupa osób, którym może przysługiwać takie świadczenie socjalne jest dość spore ze względu na obszerne kryteria – łatwo je spełnić.

Kto może otrzymać rentę rodzinną?

Gdy przeglądamy przepisy w tym zakresie, z pewnością napotkamy się w nich na stwierdzenie – świadczenie osoby zmarłej przysługuje uprawnionemu członkowi rodziny.  Kim jest uprawniony członek rodziny zmarłego? W tym gronie jest kilka osób:

• Dziecko osoby zmarłej – zarówno dziecko zmarłego i owdowiałego małżonka, dziecko jednego z nich lub dziecko adoptowane. Prawo do renty rodzinnej przysługuje dziecku do ukończenia szesnastego roku życia. Jeśli wciąż się uczy – do ukończenia 25 roku życia. Jeśli dziecko zmarłego jest niezdolne do pracy (trwała niezdolność do pracy lub samodzielnego funkcjonowania) – renta rodzinna przysługuje bez limitu wieku.
• Wnuki osoby zmarłej – jeżeli pozostawały na utrzymaniu (pod opieką) zmarłego – do pełnoletniości.
• Rodzice osoby zmarłej – tu o zasiłek mogą się ubiegać także ojczym, macocha lub inne osoby, które prawnie przysposobiła dziecko. Prawo do renty rodzinnej przysługuje, gdy osoba zmarła miała udział w utrzymaniu rodzica.
• Współmałżonek osoby zmarłej – wdowa lub wdowiec.

Jakie warunki musi spełnić współmałżonek by otrzymać emeryturę po mężu lub żonie?

Najczęściej osobami pobierającymi świadczenia po śmierci osoby uprawnionej do otrzymywania zasiłku, renty lub emerytury jest jego małżonek. Wstępnie każda wdowa lub wdowiec są zakwalifikowani do grona osób, którym przysługuje świadczenie nabyte przez osobę zmarłą. Są tu jednak pewne warunki.

Kiedy współmałżonek ma prawo do uzyskania renty rodzinnej?

• ukończony wiek 50 lat (w momencie śmierci współmałżonka)
• orzeczenie lekarskie świadczące o niezdolności do pracy w momencie śmierci małżonka
• jeśli współmałżonek osoby zmarłej ma na utrzymaniu dzieci lub wnuki (do 16 roku życia lub do 18 roku życia gdy się uczą)
• jeśli w ciągu 5 lat od śmierci spełni jeden z powyższych wymogów
• jeśli wychowuje dziecko z orzeczeniem o niezdolności do pracy lub samodzielnej egzystencji

Okresowe otrzymywanie renty rodzinnej gdy współmałżonek nie spełnia wymogów

Jeżeli współmałżonek osoby zmarłej nie spełnia wspomnianych wymogów, może ubiegać się o przyznanie okresowej renty rodzinnej. Po śmierci współmałżonka przysługuje on niektórym osobom:

• w trakcie do jednego roku od śmierci współmałżonka
• przez okres krótszy, niż dwa lata od śmierci (w przypadku kiedy współmałżonek brał udział w szkoleniu pozwalającym zdobyć kwalifikacje do wykonywania pracy zarobkowej

Wysokość renty rodzinnej. Zasady wyliczenia renty

Wiele osób zastanawia się, jak wysoka jest renta rodzinna, która może przysługiwać współmałżonkowi osoby zmarłej. Możemy wyróżnić trzy kategorie:

• renta rodzinna w wysokości 85% świadczenia przysługującego osobie zmarłej – kwota dla jednej uprawnionej do odebrania renty rodzinnej osoby
• renta rodzinna w wysokości 90% świadczenia nabytego przez osobę zmarłą – kwota przysługuje dwóm uprawnionym osobom
• renta rodzinna wynosząca 95% świadczenia przysługującego osobie zmarłej – taka wysokość renty rodzinnej przysługuje trzem uprawnionym lub większej liczbie osób.

Podstawą do obliczenia jest tu pełna kwota renty, emerytury lub zasiłku przedemerytalnego osoby zmarłej, którą ta osoba dotąd otrzymywała. Co ważne, renta rodzinna przysługująca większej liczbie osób (na przykład dwójce dzieci osoby zmarłej) wypłacana jest jako jedna część. Następnie następuje równy podział środków z renty rodzinnej.

Jeżeli w trakcie pobierania takiego świadczenia, jak renta rodzinna, ilość osób uprawnionych zmieni się (na przykład jedno z dzieci przekroczy pewną granicę wieku), Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadza ponowne wyliczenie kwoty przysługującej każdej z uprawnionych osób.

Emerytura zmarłego współmałżonka a własna emerytura

Czy renta rodzinna sumuje się z własną emeryturą? Wdowa lub wdowiec nie mają prawa do pobierania obu świadczeń w tym samym czasie. Należy wtedy dokonać wyboru. Zwykle współmałżonek osoby zmarłej dokonuje wyliczenia i sprawdza, która kwota jest po prostu wyższa. Prawo pozwala zarówno na zgłoszenie się po rentę rodzinną z tytułu śmierci współmałżonka, jak i do dalszego odbierania wypracowanej emerytury.

Ta zasada dotyczy również innych świadczeń, jakie odbiera współmałżonek lub inna osoba uprawniona do otrzymania renty rodzinnej – renty, świadczenia przedemerytalnego, itp. Co więcej, w tym przypadku należy pochwalić działanie ZUS. Jeżeli współmałżonek osoby zmarłej nie złoży wniosku o rentę rodzinną, to urzędnik ZUS dokona wyliczenia i zacznie wypłacać kwotę, która jest wyższa. Można mieć więc pewność, że zawsze współmałżonek osoby zmarłej otrzyma odpowiednią, należną mu kwotę.

Prawo do renty rodzinnej a wcześniejszy rozwód z osobą zmarłą

Warto poruszyć jeszcze jedną kwestię. Co się stanie, jeśli małżeństwo wzięło rozwód, a następnie jeden z współmałżonków zmarł? czy rozwiedziony, były małżonek osoby zmarłej ma prawo do jego emerytury? Przepisy dokładnie opisują tę sytuację. Rozwodnik wciąż ma prawo do otrzymania renty rodzinnej po śmierci byłego współmałżonka, jeśli w momencie śmierci pozostawali w separacji. Będzie tak jednak tylko w sytuacji, kiedy zawodnik pobierał alimenty od osoby, która następnie zmarła. Alimenty mogą być potwierdzone sądowym wyrokiem lub ustalone pomiędzy rozwodnikami.

Dotyczy to jednak wyłącznie osób rozwiedzionych, które miały dzieci. Równocześnie, aby doszło do wypłaty renty rodzinnej na rzecz rozwiedzionego byłego małżonka osoby zmarłej musiały być zasądzone alimenty na rzecz dziecka lub dzieci. Takie zapisy mają zapobiegać próbom wyłudzenia świadczenia – renty rodzinnej – przez osoby biorące fikcyjny ślub. Kwestia przyznawania renty rodzinnej nie jest uzależniona od posiadania rozdzielności majątkowej.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Tomasz Marczewski

Specjalista SEM i SEO. Jego celem jest pomagać osobom zadłużonym i dostarczać im odpowiedzi na wszystkie pytania związane z finansami osobistymi. Pasjonat podróży, motoryzacji i technologii blockchain. Zobacz pozostałe artykuły autora