Polskie władze podejmują różne działania, mające na celu poprawę BHP w miejscach pracy. Właśnie tym kierowano się podczas tworzenia nowej instytucji. Społeczny inspektor pracy współpracuje ze związkami zawodowymi, co ma na celu lepszą kontrolę nad przestrzeganiem zasad BHP w pracy. Dzisiaj przyjrzymy się nieco bliżej temu zagadnieniu. Jakie uprawnienia ma społeczny inspektor pracy? Kto może nim zostać i w jaki sposób powinien wtedy działać? Zapraszamy do dzisiejszego poradnika.

Społeczny inspektor pracy

Przede wszystkim zastanówmy się, kto to jest społeczny inspektor pracy. Działania społecznego inspektora pracy możemy uznać za służbę, której podejmują się pracownicy. Cel funkcjonowania stanowiska społecznego inspektora pracy jest jasno określony. Chodzi o zapewnienie jak najlepszych, higienicznych i bezpiecznych warunków pracy w zakładzie pracy.

Możemy więc powiedzieć, że zadaniem społecznego inspektora pracy jest sprawdzanie, czy wszelkie zapisy prawa pracy są przestrzegane. Wykryte podczas działania społecznej inspekcji pracy uchybienia można następnie zgłosić przedstawicielom związków zawodowych. Te mają natomiast wiele możliwości rozwiązania takiego problemu – od próby porozumienia się z pracodawcą, aż po drogę prawną i skierowanie sprawy do odpowiedniej instytucji państwowej (np. Państwowej Inspekcji Pracy).

Kto tworzy społeczną inspekcję pracy?

W zakładzie pracy może być kilku inspektorów, tworzących społeczną inspekcję pracy. Są dedykowane dla poszczególnych stopni organizacji pracy w danym miejscu. Społeczna inspekcja pracy składa się z inspektorów zakładowych (w całym zakładzie), oddziałowych i grupowych. Poszczególni inspektorzy odpowiadają za kontrolę zgodności warunków pracy z zasadami BHP w różnej wielkości komórkach organizacyjnych i wydziałach zakładu pracy.

To, kto tworzy społeczną inspekcję pracy, ustalają związki zawodowe. Ważne jest bowiem to, aby skład społecznej inspekcji dopasować do potrzeb danego zakładu pracy i jego pracowników. Oczywiście, istotne jest odpowiednie dopasowanie do organizacji zakładu pracy.

Jakie są uprawnienia społecznego inspektora pracy?

Przejdźmy więc do tego, jakie są kompetencje społecznego inspektora pracy. Jest ich całkiem sporo, chociaż ograniczają się do kontroli stanu sprzętu, czy warunków w miejscu pracy. Uprawnienia społecznej inspekcji pracy to między innymi:

• kontrola bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy
• sprawdzanie stanu sprzętu, maszyn, urządzeń technicznych
• kontrola stanu budynków w miejscu pracy
• kontrola urządzeń sanitarnych
• weryfikacja procesów technologicznych pod kątem zgodności z BHP
• sprawdzenie, czy przepisy prawa pracy są przestrzegane
• weryfikacja, czy zakład pracy przestrzega postanowień układów zbiorowych
• kontrola regulaminu miejsca pracy w zakresie BHP
• zwracanie uwagi na uprawnienia i zakres wykonywanej pracy u pracowników, szczególnie młodocianych, niepełnosprawnych, związanych z rodzicielstwem (np. kobiety w ciąży)
• kontrola urlopów, przestrzegania norm czasu pracy
• sprawdzanie, czy pracodawca wypłaca należne świadczenia związane z chorobami zawodowymi, wypadkami w pracy
• uczestnictwo w komisji oceniającej okoliczności wypadków w pracy, weryfikacja przyczyn (i możliwych przyczyn) powstania wypadków w pracy
• badanie, czy przestrzegane są normy związane z ochroną środowiska
• udział w kontrolach organizowanych przez inne instytucje (związanych z BHP)
• organizacja i uczestnictwo w społecznych przeglądach warunków pracy
• działania mające na celu poprawę warunków pracy związanych z bezpieczeństwem i higieną miejsca pracy

Jak widać, lista kompetencji społecznego inspektora pracy jest całkiem długa. Całość uprawnień określona jest w Ustawie.

Społeczny inspektor pracy – kto może nim zostać?

Instytucja społecznego inspektora pracy jest mocno związana z związkami zawodowymi w danym zakładzie pracy. Aby sprawować tę funkcję należy być ich członkiem. Należy oczywiście również być pracownikiem danego zakładu. Nie można natomiast piastować stanowiska osoby kierującej zakładem lub będącej bezpośrednio pod nią.

Jeśli tak postanowią zakładowe związki zawodowe, członkiem społecznej inspekcji pracy będzie mogła być też osoba nie będąca w związkach.

Wymagania stawiane społecznym inspektorom pracy

Oczywiście, niezbędne jest posiadanie odpowiedniej wiedzy w zakresie przepisów i zagadnień BHP i prawa pracy. Zakładowym społecznym inspektorem pracy może być osoba, która dobrze je zna, tak samo jak specyfikę zakładu pracy. Wymagane jest co najmniej pięcioletnie doświadczenie w danej branży. Oczekuje się też, że osoba będąca członkiem społecznej inspekcji pracy jest zatrudniona przez dany zakład przez co najmniej dwa lata.

W przypadku społecznego inspektora pracy działającego na niższym poziomie organizacji (oddziałowego lub grupowego), wymagania są nieco niższe. Wtedy wymagany jest 2-letni staż pracy w branży i co najmniej rok pracy w danym zakładzie pracy.

Na jaką ochronę może liczyć społeczny inspektor pracy?

Oczywiście, działania społecznej inspekcji pracy mogą nie być korzystne dla właściciela lub zarządcy zakładu pracy. W związku z tym przepisy zakładają specjalną ochronę osoby pełniącej tę funkcję. Pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę ze społecznym inspektorem pracy. Dotyczy to całego okresu sprawowania takiego mandatu, a także kolejnych 12 miesięcy. Wyjątek stanowi tu sytuacja zaistnienia dodatkowych okoliczności pozwalających na rozwiązanie umowy pracy bez wypowiedzenia. Wymaga to jednak uzyskania zgody organizacji związkowej w miejscu pracy.

Na jakie wynagrodzenie może liczyć społeczny inspektor pracy?

Wszelkie koszty działania społecznego inspektora pracy ponosi zakład pracy. Osoba pełniąca tę funkcję nie otrzymuje jednak dodatkowego wynagrodzenia. Wyjątek stanowi sytuacja, jeżeli wystosuje do zakładu pracy stosowny wniosek. Wtedy dodatkowe wynagrodzenie i tak nie może jednak przekraczać wynagrodzenia za pracę w wymiarze 30 godzin miesięcznie. Powodem może być tu spora liczba pracy, jaką musi wykonać osoba na tym stanowisku.

Z założenia społeczny inspektor pracy wykonuje swoje zadania poza godzinami pracy. Czasami jednak może to ulec zmianie – na przykład, jeśli pojawi się konieczność uczestnictwa w spotkaniu, naradzi, lub udziału w inspekcji. Wtedy otrzymuje swoje standardowe wynagrodzenie.

Czy społeczna inspekcja pracy ma związek z PIP?

Oczywiście, w trakcie sprawowania swojego mandatu, społeczny inspektor pracy współpracuje z PIP. Państwowa Inspekcja Pracy chętnie posiłkuje się wsparciem społecznej inspekcji w trakcie przeprowadzanych kontroli i wywiadów na temat warunków w miejscu pracy.

Społeczni inspektorzy pracy uczestniczą także w przeprowadzanych przez PIP kontrolach. W razie zauważania jakichś uchybień, mogą też zgłosić je bezpośrednio do PIP.

Podsumowanie artykułu

Instytucja społecznego inspektora pracy została powołana z myślą o poprawie warunków BHP w miejscu pracy. Społeczna inspekcja ma sporo możliwości, co do kontroli miejsca pracy i jej warunków. Zwykle inspektor musi być członkiem związków zawodowych i posiadać odpowiednie doświadczenie – zarówno jeśli chodzi o daną branżę, jak i sam zakład pracy. Musi również znać zarówno Kodeks Pracy, jak i właściwe dla danego zakładu przepisy BHP. Podczas sprawowania swojego mandatu i 12 miesięcy po jego wygaśnięciu taki pracownik jest też dodatkowo chroniony – pracodawca nie może wypowiedzieć mu umowy.

Najczęściej zadawane pytania

Źródło:

1. https://www.pip.gov.pl/o-nas/wspolpraca/spoleczna-inspekcja-pracy?tmpl=print%3Ftmpl%3Dpdf%3Ftmpl%3Dpdf%3Ftmpl%3Dprint%3Ftmpl%3Dprint?tmpl=print
2. https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-spoleczna-inspekcja-pracy-jako-organ-kontroli-nad-pracodawca
3. https://kadry.infor.pl/bhp/bezpieczenstwo-pracy/5663695,spoleczna-inspekcja-pracy.html

Jakub Bielecki

Zafascynowany ekonomią, gospodarką i polityką. Interesuje się najnowszymi trendami, a także zmianami w prawie wpływającymi na sektor finansów. Stale poszerza wiedzę, która pozwala mu na profesjonalne doradztwo. Na co dzień korzysta z najlepszych rozwiązań i możliwości dostępnych w zakresie finansów osobistych i inwestycji. Poza ekonomią interesuje się nowymi technologiami, muzyką i podróżami. Zobacz pozostałe artykuły autora