Odsetki – ciężko dziś uciec od tego sformułowania. Myślimy o nich w szczególności wtedy, gdy rosnące stopy procentowe podnoszą wysokość miesięcznych rat. Każdy słyszał o różnych rodzajach odsetek, jednak zapewne mało kto powie na ich temat coś więcej. W dzisiejszym artykule postaramy się więc przybliżyć nieco różne rodzaje odsetek. Jak je obliczyć i czym różnią się od siebie poszczególne rodzaje?
Odsetki – co to jest?
Co to są odsetki? Można w skrócie powiedzieć, że to koszt za korzystanie z kapitału, czasem w postaci pieniędzy. Jeśli korzystamy z kredytu gotówkowego, zapłacimy odsetki bankowi. Natomiast gdy to my umieszczamy swoje pieniądze na lokacie lub koncie oszczędnościowym – bank zapłaci odsetki nam. Wtedy bowiem to ta instytucja korzysta ze środków swojego klienta.
Zwykle odsetki podawane są w formie procentowej. Ich wysokość wprost uzależniona jest więc od wysokości kapitału – sumy pożyczki, czy ilości środków na lokacie. Najczęściej różne rodzaje odsetek są też podawane w ujęciu rocznym. Jeżeli korzystamy z kapitału przez mniej, niż rok – zapłacimy tylko część odsetek. Gdy natomiast okres jest dłuższy – suma odsetek będzie wyższa.
W największym skrócie – jeżeli odsetki za dany okres wynoszą 10%, a pożyczamy 10.000 złotych, po tym okresie musimy oddać 11.000 złotych.
Jakie są rodzaje odsetek?
Wyróżniamy różne rodzaje odsetek. Jedne są częściej spotykane, inne powiązane są z bardziej niszowymi produktami lub nietypowymi sytuacjami. Główny podział to:
- odsetki umowne
- odsetki ustawowe
W tym pierwszym przypadku odsetki mają po prostu wysokość zapisaną w umowie łączącej dwie strony transakcji. Tam, gdzie należy obciążyć kogoś odsetkami (np. osobę zalegającą z płatnością rachunku, raty), a odsetki nie są zapisane w umowie, stosujemy odsetki ustawowe.
Odsetki ustawowe
Informację o tym, ile wynoszą odsetki ustawowe, znajdziemy w przepisach. Są naliczane od kwoty niezapłaconej w terminie. Maksymalna wysokość odsetek ustawowych wynosi 3,5% + wartość stopy referencyjnej NBP. Jak widać, inflacja wpływa na kredyt, ale także na inne wartości. Jedną z nich są właśnie odsetki ustawowe. Ich wysokość może być jednak niższa – przepisy określają maksymalną wartość (w praktyce zwykle to ona jest wymagana przez wierzyciela). Odsetki ustawowe mogą być natomiast naliczane jedynie na podstawie ustawy lub czynności prawnej.
Z nieco inną sytuacją mamy do czynienia w przypadku odsetek umownych za opóźnienie. Ich wysokość jest wyższa (5,5% + wartość stopy referencyjnej NBP). Wierzyciel musi jednak udowodnić okres zwłoki i wysokość długu. Ten rodzaj odsetek nazywamy też odsetkami za zwłokę.
Czy jest limit odsetek umownych?
Najpopularniejszym rodzajem odsetek są odsetki umowne. Wyjaśniliśmy już, że wynikają z zapisów umowy (np. kredytowej, czy o otwarciu lokaty). Obie strony ustalają wysokość odsetek umownych i zgadzają się na nią (w praktyce zwykle klient po prostu przystaje na warunki banku lub innej instytucji finansowej). Nie oznacza to jednak, że nie ma żadnego limitu tych odsetek. Odsetki umowne za opóźnienie mogą wynosić odpowiednio 11,25% i 13,25% (analogicznie do wcześniej opisanej sytuacji w przypadku odsetek ustawowych).
Inne rodzaje odsetek
Poza odsetkami, które naliczy nam bank lub inny wierzyciel, spotykane są też odsetki należne organom administracji państwowej. Pierwsze z nich to odsetki ZUS. Warto dobrze sprawdzić, jaka jest wysokość składek na ZUS, a następnie sumiennie ją regulować. W innym wypadku Zakład Ubezpieczeń Społecznych naliczy karę w wysokości odsetek od nieuiszczonej sumy. Wysokość odsetek ZUS jest zmienna, od września 2022 roku wynosi 16,5%.
Kolejny rodzaj odsetek to odsetki podatkowe. W tym przypadku mówimy o długu wobec administracji skarbowej w Polsce. Odsetki skarbowe wynoszą 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, co wynika z przepisów o Narodowym Banku Polskim, do tego doliczamy 2%. Wysokość odsetek podatkowych nie może jednak spaść poniżej 8%. Jeżeli natomiast szybko zorientujemy się o narastającym długu wobec “skarbówki”, warto zareagować. Jeśli sami zgłosimy to do Urzędu Skarbowego, kwota odsetek będzie niższa.
Polskie przepisy zawierają też informację o odsetkach ustawowych w transakcjach handlowych między przedsiębiorcami. Ich wysokość wynosi wartość stopy referencyjnej NBP + 8%.
Na rządowej stronie znajdziesz kalkulator odsetek ustawowych.
Wysokość odsetek a kredyt
Odsetki są jednym z kosztów każdego kredytu. Można je obliczyć, choć musimy do tego znać wysokość odsetek, okres i sumę środków. Warto jednak spojrzeć na wszelkie koszty kredytu – odsetki, oprocentowanie, prowizję za udzielenie kredytu, marżę banku, czy wymagane ubezpieczenie. Dopiero taki, szerszy obraz sytuacji pozwoli wyliczyć, ile wynosi łączny koszt kredytu i miesięczna rata.
Najczęściej zadawane pytania
Ile wynoszą odsetki ustawowe w 2023 roku?
Odsetki ustawowe kapitałowe w 2023 wynoszą maksymalnie 10,5%. Odsetki za opóźnienie mogą natomiast sięgnąć aż 12,5%. Wszystko zawdzięczamy rekordowo wysokim stopom procentowym – wprost wpływają na wysokość odsetek ustawowych.
Jaka jest maksymalna wysokość odsetek ustawowych w relacjach między przedsiębiorcami?
Odsetki ustawowe w transakcjach pomiędzy przedsiębiorcami wynosi 8% + wartość stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego. W czerwcu 2023 roku suma wynosi 14,75%.
Ile wynoszą odsetki za brak płatności podatku?
Odsetki za zwłokę wynoszą nie mniej, niż 8% sumy długu, a nie więcej, niż 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego + 2%.
Jak wyliczyć należne odsetki?
Wysokość odsetek do dnia zapłaty możemy dość prosto obliczyć. Wystarczy obliczyć wysokość odsetek dla całego roku i podzielić ją przez 365. To nam daje dzienne odsetki, które liczymy x liczbę dni zaległości.
Do jakiej kwoty nie płaci się odsetek za zwłokę?
Odsetek podatkowych nie zapłacimy, jeżeli suma zaległości nie przekracza 1% minimalnego wynagrodzenia.
Jakie są rodzaje odsetek?
Główne rodzaje odsetek to odsetki ustawowe i odsetki umowne. Inne rodzaje odsetek to: odsetki ZUS, odsetki podatkowe.
Źródło:
Powinno Cię zainteresować
Ulga odsetkowa – kto może z niej skorzystać?
Dzięki uldze odsetkowej osoby spłacające kredyt mieszkaniowy mogą odliczyć odsetki zobowiązania w rocznej deklaracji podatkowej. Mniejszy podatek do zapłacenia to...
Jakie są pozaodsetkowe koszty kredytu?
Ile wynoszą odsetki u komornika w 2024?
Odsetki za opóźnienie – czym są i ile wynoszą?
Odsetki ustawowe – ile wynoszą w 2024?