Upadłość konsumencka – czym jest i kiedy można ją ogłosić? 

Skala zadłużenia w niektórych przypadkach może przybrać na tyle spory rozmiar, że dłużnik stanie się niewypłacalny. Co da się zrobić w takiej sytuacji? Jednym ze skutecznych rozwiązań jest upadłość konsumencka, której celem jest częściowe lub całkowite oddłużenie. Przyjrzyjmy się zagadnieniu upadłości konsumenckiej, aby dowiedzieć się, czym konkretnie jest i kto może skorzystać z takiej opcji. 

Czym jest upadłość konsumencka? Wyjaśnienie

Upadłość konsumencka to procedura, która ma na celu oddłużenie osoby fizycznej, uznawanej za niewypłacalną. Całość przyjmuje postać postępowania sądowego, nazywanego również postępowaniem upadłościowym. 

W założeniach upadłość prowadzi do windykacji istniejącego długu, jednak nie zawsze tak się dzieje. W zależności od sytuacji finansowej dłużnika, może dojść do częściowego lub całkowitego umorzenia istniejącego zobowiązania.

Czy upadłość konsumencka to jedyny sposób na długi?

Dłużnicy zazwyczaj korzystają z innych dostępnych rozwiązań, zanim zdecydują się na ogłoszenie upadłości. Dostępnymi opcjami są m.in. kredyty konsolidacyjne, negocjacje z wierzycielem, czy też refinansowanie kredytu. Z możliwości ogłoszenia upadłości konsumenckiej korzysta się najczęściej wtedy, kiedy nie ma szans na spłatę długów innymi metodami. 

Dlaczego upadłość konsumencka traktowana jest jako ostateczność? Głównie dlatego, że wiąże się z nią szereg znaczących konsekwencji, dotyczących finansów, elementów majątku i formalności związanych z postępowaniem upadłościowym. Przed sięgnięciem po to rozwiązanie, warto spróbować innych działań. 

Kto może ogłosić upadłość konsumencką?

Ogłosić upadłość konsumencką mogą jedynie osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej oraz osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Ilość zobowiązań i ich kwota nie ma znaczenia przy samym fakcie ogłaszania upadłości konsumenckiej, jednak ma spory wpływ na to, jak będzie wyglądało postępowanie. 

Aby doszło do postępowania upadłościowego, konieczne musi być stwierdzenie niewypłacalności u danej osoby. Domyślnie uznaje ją się, gdy opóźnienie w spłacie przekracza trzy miesiące – jest to tzw. domniemanie niewypłacalności. 

Wbrew pozorom, posiadanie majątku nie jest kryterium mającym jakiekolwiek znaczenie przy ogłaszaniu upadłości konsumenckiej. Z tej opcji może skorzystać nawet osoba, której mienie po spieniężeniu nie pokryłoby potrzeb wierzycieli. 

Kiedy nie można ogłosić upadłości konsumenckiej?

• Upadłość w ostatnich 10 latach – jeżeli osoby zadłużonej w ciągu 10 poprzednich lat dotyczyło inne postępowanie upadłościowe, skutkujące całkowitym lub częściowym umorzeniem długu, to nie może ona ogłosić upadłości. 
• Sytuacja finansowa – dłużnik nie może ogłosi upadłości konsumenckiej, jeżeli nie jest uznawany za osobę niewypłacalną i nie istnieją przesłanki braku możliwości spłaty roszczeń wobec wierzycieli. 
• Fałszywe oświadczenia – jeżeli sąd uzna, że osoba zadłużona udziela fałszywych oświadczeń, to może odmówić ogłoszenia upadłości. 
• Mieszkanie za granicą – dotyczy to dłużników, którzy mieszkają za granicą na stałe i w związku z tym nie mają adresu zamieszkania ani zameldowania w Polsce. Takie osoby powinny postępować zgodnie z prawem upadłościowym, które egzekwowane jest w kraju ich zamieszkania. 
• Szkodliwe działania – sąd może odmówić upadłości, jeśli uzna że dłużnik działa w złej wierze, np. poprzez ukrywanie majątku przed wierzycielami lub oszustwo kredytowe. 

Ile trwa postępowanie upadłościowe?

Wielu dłużników w nieciekawej sytuacji zastanawia się, ile tak naprawdę trwa postępowanie upadłościowe. W praktyce całość przebiega w kilku etapach, ale nie oznacza to, że cały proces zawsze przebiega szybko i sprawnie. W przypadku dłużników bez jakiegokolwiek majątku postępowanie trwa od 6 do 12 miesięcy. Przy dłużnikach z majątkiem czas ten wydłuża się nawet do 7 lat, jednak zazwyczaj trwa do 3 lat.

Upadłość konsumencka w praktyce – krok po kroku

• Krok 1 – Dłużnik składa wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej do Sądu Rejonowego, właściwego dla miejsca zamieszkania. 
• Krok 2 – Sąd rozpatruje złożony wniosek i dokonuje oceny, czy dłużnik spełnia kryteria umożliwiające ogłoszenie upadłości. Jeśli sąd przychyli się do wniosku, wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości. W innych przypadkach sąd może odrzucić wniosek, jeżeli występują w nim błędy formalne (po poprawieniu błędów konieczne będzie ponowne złożenie wniosku) lub oddalić go, a wówczas ogłoszenie upadłości nie będzie możliwe. 
• Krok 3 – Po pozytywnym rozpatrzeniu następuje wstrzymanie egzekucji komorniczej (jeżeli takowa miała miejsce) i zaprzestanie naliczania odsetek od zadłużenia. 
• Krok 4 – Sąd wyznacza syndyka, który dokonuje inwentaryzacji majątku i sporządza spis zobowiązań. Majątek dłużnik staje się masą upadłościową, z której zaspokojone zostaną potrzeby wierzycieli i pokryte zostaną koszty związane z postępowaniem. 
• Krok 5 – Po inwentaryzacji dochodzi do likwidacji masy upadłościowej, czyli upłynnienia zajętych elementów majątku, aby uzyskać środki pieniężne niezbędne do spłaty roszczeń. 
• Krok 6 – Syndyk sporządza plan spłaty wierzycieli, czyli dokument zawierający informacje o podziale uzyskanych na skutek likwidacji środków między wierzycieli. W dokumencie określony jest również okres, przez jaki dłużnik będzie spłacał zobowiązania ze środków niepochodzących z masy upadłości. 
• Krok 7 – Po zatwierdzeniu planu spłaty przez sąd, postępowanie zostaje zakończone, a dłużnik spłaca zobowiązania zgodnie z harmonogramem. Zadłużony w tym momencie odzyskuje pełne prawo do zarządzania swoim majątkiem.

Skąd pobrać wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Sporządzony wniosek należy złożyć na formularzu. Skąd wziąć formularz? Zainteresowani mogą uzyskać formularz w fizycznej postaci w Sądzie Rejonowym odpowiednim dla miejsca zamieszkania. Możliwe jest również pobranie wzoru formularza ze strony internetowej tego samego Sądu Rejonowego.

Umorzenie długów w upadłości konsumenckiej – czy to możliwe?

Wszczęcie postępowania upadłościowego przez sąd nie oznacza automatycznego umorzenia zobowiązań wobec wierzycieli – sprawa musi zostać indywidualnie przeanalizowana. Sąd może całkowicie umorzyć dług, jeżeli dłużnik nie dysponuje żadnych majątkiem, a jednocześnie nie istnieją przesłanki dotyczące możliwości pozyskania kolejnych środków na spłatę. 

Tego rodzaju umorzenie może mieć miejsce od razu po inwentaryzacji majątku przez syndyka lub w trakcie postępowania, jeżeli sytuacja dłużnika zmieni się na gorsze. Działa to również w drugą stronę – jeśli w trakcie postępowania sytuacja zmieni się na lepsze, to wierzyciel może złożyć wniosek o ustalenie nowego planu spłaty. 

Ile kosztuje ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Złożenie wniosku to jedyny koszt, jakim objęta jest upadłość konsumencka. Opłata sądowa od składanego pisma wynosi 30 złotych i jest jednorazowa. Jeżeli dłużnik nie ma pieniędzy, aby takiej opłaty dokonać, to przewidziane jest tymczasowe jej pokrycie ze środków Skarbu Państwa. 

Mając powyższy aspekt na uwadze, warto poświęcić dodatkowy czas na weryfikację wprowadzonych informacji i upewnić się, że są one wpisane poprawnie i zgodne ze stanem faktycznym. Unikniemy w ten sposób dodatkowych formalności i kosztów, jakie mogłyby wyniknąć przy konieczności ponownego złożenia wniosku. 

Jakie są skutki upadłości konsumenckiej?

• Wpis do rejestrów – zakończone postępowanie upadłościowe wiąże się z wpisaniem upadłego do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych, a także baz Biura Informacji Kredytowej. Osoba z takim wpisem może w przyszłości mieć problem z uzyskaniem pożyczki, kredytu, lub innego produktu finansowego. 
• Ograniczona zdolność prawna – dłużnik na czas postępowania nie będzie mógł skorzystać z pożyczek i kredytów bez odpowiedniej zgody sądu. Dotyczy to także innych rodzajów zobowiązań, takich jak zakup ratalny lub abonament. 
• Rozdzielność majątkowa – wspólny majątek małżonków wchodzi w skład masy upadłości, a między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa. Pokrzywdzony w takiej sytuacji małżonek może dochodzić należności z tytułu udziału w majątku wspólnym.
• Wymagalność zobowiązań – zobowiązania, które musi spłacić dłużnik, muszą zostać rozliczone bez zbędnej zwłoki. Oznacza to, że niemożliwe jest odroczenie lub zawieszenie rozliczenia. Spłaty dokonuje jednak Syndyk, ponieważ to on zarządza majątkiem upadłego w jego imieniu. 
• Ograniczenie prawa do zarządzania majątkiem – dłużnik nie może sam zarządzać swoim majątkiem i zasobami pieniężnymi (z wyjątkiem kwoty wolnej). To Syndyk sprawuje pieczę nad elementami mienia wchodzącymi w skład masy upadłości.
• Umorzenie długów – dotyczy to części lub całości zobowiązań, zależnie od sytuacji w jakiej znajduje się upadły. Dłużnik spłaca jedynie nieumorzoną część za pośrednictwem Syndyka. 
• Likwidacja mienia – poszczególne elementy majątku podlegają inwentaryzacji i sprzedaży na rzecz zaspokojenia potrzeb wierzycieli. Mogą to być cenne przedmioty, papiery wartościowe, a nawet nieruchomości. 
• Brak windykacji i egzekucji – o ogłoszeniu upadłości wierzyciele nie mogą prowadzić działań windykacyjnych, ani wszczynać postępowania egzekucyjnego. Upadły nie musi obawiać się, że będzie miał do czynienia z komornikiem.

Co oznacza pełne oddłużenie?

Pełne oddłużenie oznacza, że osoba zadłużona nie ma już żadnych zobowiązań, które obowiązywały przed ogłoszeniem upadłości konsumenckie. Jest to skutkiem umorzenia lub zaspokojenia wierzycieli według planu spłaty. Po zakończonym postępowaniu, umorzone zostają wszystkie należności, w tym również te, które nie zostały zgłoszone podczas jego trwania.

Całkowite oddłużenie jest finalnym skutkiem postępowania upadłościowego. Osoba, wobec której było prowadzone postępowanie, pozbywa się wszystkich zobowiązań wobec wierzycieli i może rozpocząć nowy etap w swoim życiu, zapominając o występujących problemach finansowych. 

Źródła:

• https://www.pledziewicz.pl/2023/10/31/kto-nie-moze-oglosic-upadlosci-konsumenckiej/
• https://upadlosckonsumenta24.pl/upadlosc-konsumencka-krok-po-kroku/