Zwolnienia grupowe i związane z nimi odprawy

Niekiedy, na przykład na skutek problemów finansowych firmy, dochodzi do zwolnień pracowników. W pewnych sytuacjach możliwe są nawet zwolnienia grupowe. Pracownicy mogą wtedy liczyć na dodatkową ochronę i odpowiednią oprawę. Dziś sprawdzamy, czym są zwolnienia grupowe i jakie niosą za sobą skutki dla pracowników oraz pracodawcy. 

Zwolnienia grupowe

Osoby wykonujące pracę na rzecz jakiejś firmy są z nią związani umową. Niezależnie od jej rodzaju (np. umowa o pracę, umowa zlecenie, umowa o dzieło, kontrakt, praca tymczasowa) każda umowa może dobiec kiedyś końca. Niekiedy po prostu okres jej obowiązywania się kończy lub pracownik w pełni wykona powierzone mu zadanie. Nawet w umowie o pracę na czas nieokreślony są jednak zawarte określające sposób i czas jej rozwiązania. Zwykle wiąże się to z zachowaniem odpowiedniego okresu wypowiedzenia. Rozwiązanie umowy przez pracodawcę może się też wiązać z wypłaceniem pracownikowi odprawy. Niekiedy jej wysokość to równowartość wielomiesięcznej pensji. Szczegółowe informacje dotyczące stosunku pracy i jego ustania znajdziemy też w Kodeksie Pracy. Tam również należy szukać informacji na temat zwolnienia grupowego.

Zwolnienia grupowe w firmie oznaczają spory problem dla pracowników. W tej sytuacji wielu z nich po prostu straci pracę. Konieczność podjęcia decyzji o zwolnieniu grupowym jest też sporym obciążeniem dla pracodawcy. Oznacza dla niego szereg obowiązków formalnych, a także konieczność wypłacenia odpraw. Pracodawca musi też dość dobrze przygotować się do przeprowadzenia zwolnień grupowych. Aby mogło do nich dojść muszą zostać spełnione określone warunki. W zależności od nich różnić się też będzie m.in. wysokość odpraw dla pracowników.

Co to jest zwolnienie grupowe?

Zwolnienia grupowe oznaczają rozwiązanie stosunku pracy między pracodawcą a pracownikami. Trzeba jednak wiedzieć, że nie zawsze, gdy pracodawca zwolni większą ilość osób w jednym czasie, mówimy o zwolnieniach grupowych. Muszą być bowiem spełnione określone warunki:

• firma musi zatrudniać 20 pracowników lub więcej
• pracodawca zwalnia określoną liczbę pracowników, co najmniej:
  • 10% wszystkich pracowników firmy, jeśli pracodawca zatrudnia od 100 do 300 osób
  • 10 pracowników, jeśli pracodawca zatrudnia mniej, niż 100 pracowników
  • 30 pracowników w przypadku firm zatrudniających ponad 300 pracowników
• zwolnienia grupowe odbywają się w jednym czasie – dzieli je maksymalnie 30 dni
• stroną rozwiązującą umowę nie jest pracownik
• pracownik jest zatrudniony w oparciu o umowę o prac

Jeżeli więc to pracownik chce rozwiązać umowę o pracę i zakończyć stosunek pracy, nie wlicza się do puli osób uczestniczących w zwolnieniu grupowym. Możliwe będzie to jednak, jeśli umowę wypowiada pracodawca, a także jeśli umowa kończy się za porozumieniem stron.

Kiedy zwolnienie grupowe pracowników nie jest możliwe?

Nie wszyscy pracownicy mogą zostać objęci zwolnieniami grupowymi. Są pewne grupy osób, które z pewnością unikną takiego działania ze strony swojego pracodawcy:

• kobiety w ciąży oraz w trakcie przebywania na urlopie macierzyńskim
• pracownicy w trakcie urlopu ojcowskiego, rodzicielskiego, na warunkach urlopu macierzyńskiego
• osoby będące członkami zarządu związku zawodowego w firmie (jeśli taki jest)
• pracownicy, którym zostało mniej, niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego
• pracownik pełniący funkcję społecznego inspektora pracy
• pracownik powołany do zasadniczej służby wojskowej, służby zastępczej, przeszkolenia wojskowego

Zwolnienie grupowe nie będzie też możliwe w przypadku osób zatrudnionych w oparciu o umowy cywilnoprawne, jak umowa o dzieło lub umowa zlecenie.

Kto może być objęty grupowym zwolnieniem?

Osoby, które nie należą do żadnej z wcześniej wymienionych grup, mogą być objęte zwolnieniem grupowym. Oczywiście, muszą zostać spełnione warunki zwolnienia grupowego. Przede wszystkim chodzi o rozwiązanie stosunku pracy nie przez pracodawcę (wypowiedzenie umowy przez pracodawcę lub porozumienie stron). Zwolnienia grupowe muszą odbyć się w ciągu 30 dni, a minimalna liczba objętych nimi pracowników zależy od wielkości firmy. W firmach zatrudniających mniej, niż 20 pracowników, zwolnienie grupowe wcale nie jest możliwe.

Istotne jest, że zwolnienia grupowe dotyczą jedynie osób zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę. Przepisy dotyczące zwolnień grupowych nie mają więc zastosowania w przypadku osób pracujących w oparciu o umowę-zlecenie lub umowę o dzieło.

Na co może liczyć pracownik objęty zwolnieniem grupowym?

Wszystkie warunki przeprowadzenia zwolnienia grupowego znajdziemy w Ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy. Zgodnie z Art. 8. pracownicy mogą w tej sytuacji liczyć na odprawę – dodatkowe pieniądze. Jej wysokość zależy od stażu pracy u danego pracodawcy. Stawkę należy natomiast obliczyć w taki sam sposób, jak przy wyliczaniu ekwiwalentu za urlop.

Za dodatkowy benefit można uznać możliwość późniejszego powrotu do pracy u danego pracodawcy. W tej sytuacji osoby objęte wcześniej zwolnieniami grupowymi będą miały pierwszeństwo przed innymi osobami.

Wysokość odprawy przy zwolnieniach grupowych

Wysokość odprawy w zależności od stażu pracy danej osoby:

• trzymiesięczne wynagrodzenie – w przypadku osób zatrudnionych przez co najmniej 8 lat
• dwumiesięczne wynagrodzenie – w przypadku osób zatrudnionych przez okres od 2 do 8 lat
• miesięczne wynagrodzenie – w przypadku pracowników zatrudnionych przez okres krótszy, niż 2 lata

Warto jednak dodać, że wysokość odprawy ma pewien limit. Nie może ona przekraczać równowartości 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Czy można wrócić do pracodawcy po zwolnieniu grupowym?

Niekiedy pracodawca po przeprowadzeniu zwolnień grupowych znów chce zwiększyć zatrudnienie w firmie. W tej sytuacji osoby objęte zwolnieniami grupowymi będa miały pierwszeństwo przed innymi kandydatami do pracy. Oczywiście, dotyczy to tylko powrotu na wcześniejsze stanowisko lub w podobnej grupie zawodowej. Jest też limit czasu.

Były pracownik, który wcześniej uczestniczył w zwolnieniu grupowym, ma pierwszeństwo w powrocie do pracy, jeśli:

• do zwolnienia doszło maksymalnie 15 miesięcy wcześniej
• pracodawca w ciągu roku od zwolnienia grupowego zgłosił chęć powrotu do pracy
• pojawiła się oferta pracy dla pracowników z tej samej grupy zawodowej

Jeśli natomiast pracodawca mimo tego nie zatrudni takiego pracownika, ten może dochodzić swoich praw na drodze sądowej. W takiej sytuacji może mu przysługiwać odszkodowanie, możliwe jest też żądanie ponownego zatrudnienia.

Do ciekawej i dość nietypowej sytuacji może natomiast dojść, jeżeli osób spełniających powyższe kryteria jest więcej, niż stanowisk. Co wtedy? Pracodawca powinien zastosować kryteria wyboru kandydata, które dadzą wszystkim byłym pracownikom równe szanse na ponowną pracę na tym stanowisku. Podstawą prawną będzie tu wyrok Sądu Najwyższego z 20 stycznia 2015 roku.

Jakie są obowiązki pracodawcy chcącego przeprowadzić zwolnienia grupowe?

Pracodawca musi odpowiednio przygotować się do możliwości przeprowadzenia zwolnień grupowych. Wymagane jest spełnienie wielu warunków, a także dopilnowanie wszelkich formalności. Wśród nich znajdziemy:

• wysłanie do zakładowych organizacji związkowych (lub przedstawicieli pracowników, jeżeli nie powołano związków zawodowych) informacji o wszelkich szczegółach planowanego zwolnienia grupowego – przyczynach, objętych nim grupach zawodowych, okresie przeprowadzenia zwolnień, a także sposobie i kryteriach wyboru pracowników, którzy zostaną objęci zwolnieniem grupowym
• konsultację powyższego zamiaru z przedstawicielami związkowej organizacji lub przedstawicielami pracowników
• dostarczenie szczegółów planowanego zwolnienia grupowego do Urzędu Pracy
• wypłacenie należnych odpraw pracownikom objętym zwolnieniami
• zawarcie porozumienia ze związkami zawodowymi lub dopisanie do regulaminu zwolnień informacji o możliwym postępowaniu w przypadku pracowników objętych zwolnieniem

Podsumowanie artykułu – zwolnienia grupowe

Do zwolnienia grupowego może dojść jedynie w ściśle określonych sytuacjach. Firma musi zatrudniać co najmniej 20 pracowników i zwolnić ich określoną liczbę osób (co najmniej 10 osób w przypadku firm mających do 100 pracowników). Zwolnienie musi być przeprowadzone z przyczyny niedotyczącej pracownika (zwykle pogorszenie sytuacji finansowej firmy, czy pojawienie się naturalnych lub społecznych zdarzeń źle wpływających na dalsze działanie firmy). Pracodawca musi spełnić kilka formalności, aby można było mówić o zwolnieniach grupowych. Pracownicy w tej sytuacji mogą liczyć na odprawy. Ich wysokość uzależniona jest od stażu pracy. Na najwyższą odprawę, będącą równowartością 3-miesięcznego wynagrodzenia, mogą liczyć osoby zatrudnione od ponad 8 lat. Osoby objęte zwolnieniem grupowym mogą w ciągu 12 miesięcy zgłosić chęć powrotu do tego samego pracodawcy. Wtedy  mogą liczyć na pierwszeństwo w dostępie do danego stanowiska.

Najczęściej zadawane pytania

Źródło:

1. https://www.infor.pl/prawo/encyklopedia-prawa/z/5644119,zwolnienia-grupowe.html
2. https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00207
3. https://zielonalinia.gov.pl/-/zwolnienia-grupowe-kiedy-mamy-z-nimi-do-czynienia-47626
4. https://www.bankier.pl/wiadomosc/Zwolnienia-grupowe-Ile-wynosi-odprawa-kogo-chronia-przepisy-kodeksu-pracy-8449454.html

Jakub Bielecki

Zafascynowany ekonomią, gospodarką i polityką. Interesuje się najnowszymi trendami, a także zmianami w prawie wpływającymi na sektor finansów. Stale poszerza wiedzę, która pozwala mu na profesjonalne doradztwo. Na co dzień korzysta z najlepszych rozwiązań i możliwości dostępnych w zakresie finansów osobistych i inwestycji. Poza ekonomią interesuje się nowymi technologiami, muzyką i podróżami. Zobacz pozostałe artykuły autora