Wymiana zniszczonych banknotów. Gdzie wymienić zniszczone banknoty?

Jedną z wad fizycznego pieniądza jest jego podatność na uszkodzenia i zużycie. Najczęściej zjawisko to dotyczy banknotów, które wykonane są z dość cienkiego, drukowanego papieru. Czy uszkodzony banknot nadaje się jedynie do wyrzucenia? Okazuje się, że nie. Zobaczmy więc, jak wygląda i na czym polega wymiana zniszczonych banknotów. 

Zniszczony banknot – co kryje się pod tym pojęciem?

Wiele osób pod pojęciem zniszczonego banknotu rozumie jedynie pieniądz, który w wyniku nieszczęśliwego zdarzenia uległ podarciu się. Tak naprawdę, rodzajów uszkodzonych banknotów, które można wymienić, jest o wiele więcej. Niezależnie od sposobu zużycia papierowego nośnika pieniądza, oddział banku ma jednak obowiązek go wymienić, jeśli spełnione zostały odpowiednie warunki. 

Zniszczone banknoty to m.in.:

• poplamione banknoty
• podarte lub pomięte banknoty
• posiadające widoczne zabrudzenia lub odplamienia
• podpalone banknoty
• banknoty przerwane bądź postrzępione

Kryteria przyjęcia zniszczonych banknotów

Niestety, nie każdy uszkodzony banknot można wymienić. Aby możliwa była wymiana zniszczonych banknotów, uszkodzony pieniądz musi spełniać odpowiednie wymagania. 

Jakie kryteria należy spełnić, aby móc wymienić zniszczony banknot?

• banknot musi być oryginalny, nie może być sfałszowany
• jego autentyczność nie może budzić podejrzeń
• wartość nominalna danego pieniądza musi być możliwa do rozpoznania
• 45% pierwotnej powierzchni banknotu musi być zachowane w jednym kawałku

Banknoty w innej walucie mogą być wymienione, ale nie w Polsce. Przykładowo, posiadając uszkodzone banknoty w walucie Euro, należy udać się do stacjonarnej placówki w kraju, którego walutą jest Euro. Obejść to ograniczenie można np. korzystając z usług firm, które zajmują się masowym skupowaniem uszkodzonych banknotów w różnych walutach. W takiej sytuacji należy jednak liczyć się z tym, że przez poniesione koszty nie otrzymamy pełnej wartości nominalnej, jaką uzyskalibyśmy wymieniając pieniądze samemu. 

Gdzie odbywa się wymiana zniszczonych banknotów?

Gdzie wymienić swoją zniszczoną gotówkę? Takie pytanie mogą zadawać sobie osoby, które szukają punktu wymiany takich banknotów. Okazuje się, że nie trzeba daleko szukać, ponieważ wymiana zniszczonych banknotów możliwa jest w oddziale każdego banku. Niezależnie od tego, czy są to popularne podmioty takie jak ING Bank Śląski, Millennium Bank i Alior Bank, czy też mniej znane banki, każda z placówek pozwoli na wymianę banknotów, które uległy uszkodzeniu. 

Wymiana zniszczonych banknotów nie jest równoznaczna z koniecznością udania się do stacjonarnej placówki. Całość możliwa jest do wykonania także drogą korespondencyjną, co dla wielu osób będzie znacznie wygodniejsze. Wysyłka zniszczonych banknotów odbywa się przez pocztę lub kuriera. Wadą takiego rozwiązania jest ograniczona suma wymiany, ponieważ jednorazowo wymiana zniszczonych banknotów drogą korespondencyjną możliwa jest do kwoty 2000 złotych. 

Wymiana uszkodzonych banknotów – ile kosztuje?

W znacznej większości przypadków taka procedura nic nie kosztuje, dlatego nie należy obawiać się o dodatkowe opłaty podczas wymiany. Wyjątkiem jest wymiana pieniędzy uszkodzonych w wyniku stosowania zabezpieczeń zainstalowanych w urządzeniach do transportu banknotów a także na skutek badań przeprowadzonych przez organy ścigania. W takich przypadkach wymiana zniszczonych banknotów oznacza koszt 30 groszy za każdy wymieniony pieniądz, niezależnie od tego czy jest moneta, czy też banknot. W przypadku pieniędzy w walucie Euro, opłata ta wynosi 10 eurocentów.

Ile trwa wymiana zniszczonych banknotów?

Wymiana zniszczonych banknotów nie trwa długo, szczególnie gdy uszkodzenia nie są zbyt poważne. W przypadku mniejszych zniszczeń, takich jak drobne przetarcia lub zaplamienia, całość odbywa się niemal natychmiastowo. Sprawa komplikuje się, gdy rzeczoznawca zajmujący się oceną autentyczności banknotów ma wątpliwości odnośnie tej kwestii. Wówczas zniszczone banknoty muszą zostać przesłane do centrali Narodowego Banku Polskiego, gdzie zostanie podjęta ostateczna decyzja o ich autentyczności. W przypadku pozytywnej decyzji NBP, klient dostanie odpowiednie powiadomienie od banku, w którym zamierzał dokonać wymiany. W takiej sytuacji wystarczy jedynie sfinalizować cały proces w placówce. Jeżeli jednak decyzja NBP odnośnie autentyczności lub stanu banknotów była negatywna, to zostaną one odesłane do nadawcy.

Zwrot wartości uszkodzonego banknotu 

Pomyślna wymiana zniszczonych banknotów nie oznacza, że klientowi przysługuje automatycznie 100% ich nominalnej wartości. Wszystko zależy od stanu fizycznego pieniądza, a całość określona jest przez wytyczne Narodowego Banku Polskiego. 

Ile dostanę, wymieniając zniszczone banknoty?

• 100% wartości nominalnej – za banknoty, które zachowały 75% powierzchni w jednym kawałku lub za banknoty, które zachowały 100% powierzchni, ale zostały przerwane na maksymalnie 9 części. Warto przy tym pamiętać, że każda z części musi pochodzić z tego samego banknotu, aby wymiana zniszczonych banknotów była możliwa. 
• 50% wartości nominalnej – za banknoty, które zachowały od 45% do 75% powierzchni w jednym kawałku

Czy możliwa jest wymiana zniszczonych monet?

Narodowy Bank Polski pozwala także na wymianę uszkodzonych pieniędzy w formie monet, a całość wygląda niemal identycznie jak wymiana zniszczonych banknotów. W przypadku monet obowiązują jednak inne kryteria odnośnie ich akceptacji oraz wyceny. 

Ile nominalnej wartości monet dostanę?

• 100% wartości nominalnej – za monety, których oba elementy (rdzeń i pierścień) są obecne. Elementy te nie muszą być ze sobą połączone. Istotne jest natomiast to, aby pochodziły z  monety o tej samej wartości nominalnej.
• 50% wartości nominalnej – za monety, których tylko jeden element jest obecny. 

Jakie monety mogą zostać wymienione?

• uszkodzone przez otarcia, korozję i odbarwienia
• poplamione, np. zabrudzone tuszem, farbą itp. 
• monety, których powierzchnia jest uszkodzona przez umieszczenie na nich trwałego znaku bądź napisu

Uwaga: Monety nie mogą zostać wymienione, jeśli zostały uszkodzone z wykorzystaniem urządzeń przemysłowych stosowanych do deformowania monet. Zaliczają się do nich monety pofalowane, pocięte, a także nadmiernie przetarte (kiedy wizerunek monety nie jest możliwy do rozpoznania). 

Jak chronić się przed zniszczeniem banknotów?

Najlepszym sposobem na uniknięcie zniszczenia banknotów jest korzystanie z płatności bezgotówkowych. Te są coraz popularniejsze, przez co korzysta z nich spora część firm i osób prywatnych. Dowodów na uznanie tego rozwiązania nie trzeba długo szukać.  Wystarczy spojrzeć na to, jak wiele banków oferuje swoim klientom przelew natychmiastowy, i jak wiele sklepów pozwala na dokonanie transakcji przez bramki płatnicze, takie jak Przelewy24.  Trudno dziwić się konsumentom w tej kwestii, ponieważ płatności elektroniczne nie tylko chronią przed uszkodzeniem nośnika pieniądza, lecz także są wygodniejsze i szybsze. Z tego powodu również i naszym czytelnikom polecamy rozwiązania bezgotówkowe, które pomogą zabezpieczyć się przed podobnymi przypadkami. 

Cezary Mański

Pasjonat popkultury, finansów i nowych technologii. Uwielbia słowo pisane, ceni sobie spokojne i rozsądne podejście do życia. Największą satysfakcję przynosi mu rozwijanie własnych kompetencji. Zobacz pozostałe artykuły autora