Weksel in blanco – czym jest i kiedy się go używa? Darmowy wzór

WEKSEL IN BLANCO

Hasło „papier wartościowy” kojarzone jest przede wszystkim z akcjami, obligacjami i certyfikatami inwestycyjnymi. Stosunkowo rzadko przypisuje się do tej grupy weksle, które same w sobie raczej kojarzone są z minionymi dziejami. Jeśli jednak ktoś sądzi, że sporządzanie weksli odeszło do przeszłości, to może się zdziwić – to wciąż popularna metoda potwierdzania wierzytelności. Czym jest weksel in blanco, kiedy używa się poręczenia wekslowego i jakie konsekwencje rodzi ze sobą weksel? Odpowiadamy na te pytania i zamieszczamy bezpłatny wzór weksla in blanco do pobrania.

Zabezpieczenia przy zadłużeniu

Zaciągając zobowiązanie finansowe, bank, inwestor lub pożyczkodawca będzie wymagać zabezpieczenia na wypadek nierzetelnego zwracania środków. Wyegzekwowanie należnych pieniędzy na podstawie samej umowy jest niezwykle czasochłonne, niekiedy też problematyczne. Nic więc dziwnego, że przy znacznych kwotach lub przy wysokim ryzyku wymagane jest ustanowienie zabezpieczeń. Obciążenie hipoteką nieruchomości, na którą zaciąga się kredyt, wpisanie leasingowanego samochodu jako własność leasingodawcy czy złożenie weksla to przykłady takich zabezpieczeń. Dlaczego tak się robi? By w razie niewypłacalności wejść w posiadanie środków stanowiących rekompensatę za niespłacone długi. Taka egzekucja jest o wiele szybsza, a po odzyskaniu zabezpieczenia wierzyciel może ją zbyć i odzyskać gotówkę bez wieloletniego procesowania się. Należy więc dokładnie się zastanowić, czy w przypadku ustanowienia zabezpieczenia faktycznie będzie nas stać na spłatę zaciągniętego zobowiązania.

Czym są poręczenia i kto ich wymaga?

Nim przejdziemy do właściwej części artykułu, należy jeszcze wyjaśnić kwestię poręczenia, które przyda się w dalszej części tekstu. Zapewne każdy z nas spotkał się z wyrażeniem, że „ktoś za kogoś ręczy” albo „można za coś poręczyć”. Dosłowne znaczenie poręczenia oznacza, że poręczyciel zobowiązuje się do wykonania obowiązków dłużnika, gdyby ten nie chciał lub nie mógł zaspokoić roszczeń wierzyciela. Poręczenie obowiązkowo musi być sporządzone w formie pisemnej pod rygorem nieważności – może być to osobny dokument, jak również element umowy. Poręczenia mogą być wymagane przez niektórych inwestorów lub kredytodawców, rzadziej pożyczkodawców. Kto może zostać poręczycielem? Tutaj nie ma żadnych ograniczeń – może to być członek rodziny, przyjaciel, koleżanka z pracy, przedsiębiorstwa, a nawet instytucje państwowe. Najbardziej znanym poręczycielem jest Bank Gospodarstwa Krajowego, który oferuje jednostki poręczeniowe jako wsparcie dla przedsiębiorców wykorzystujących środki unijne do rozwoju.

Weksel – podstawowe informacje

Weksel to w świetle prawa specyficzny papier wartościowy o ściśle określonej formie, który powoduje powstanie tzw. zobowiązania wekslowego. Dokument ten regulowany jest ustawą z 28 kwietnia 1936 roku, znaną jako Prawo wekslowe. Dlaczego weksel rozpatrywany jest jako specyficzny papier wartościowy? Ponieważ stosunek wekslowy stanowi bezwarunkowość świadczenia jednej strony (zobowiązanego do zapłaty wystawcy, czyli trasata) na rzecz drugiej strony (trasanta). Trasat więc nie może opóźniać w czasie zwrotu kwoty wpisanej na wekslu, czyli sumy wekslowej. Odnosząc weksel do pożyczki, biorca będący trasatem zobowiązuje się do jej zapłaty w określonym czasie, zaś dawca pożyczki, czyli trasant, ma skuteczne narzędzie do egzekucji długu. Skuteczne z tego powodu, że ewentualna zwłoka umożliwia trasantowi podanie trasata do sądu bez wystosowania wezwań do zapłaty. Rozprawa sądowa będzie opierać się na określeniu ważności weksla, tym samym natychmiastowego wszczęcia egzekucji komorniczej.

Jakie są rodzaje weksli?

Prawo wekslowe przewiduje dwa podstawowe rodzaje weksli: weksel prosty, zwany również sola lub własny oraz weksel trasowany, inaczej ciągniony lub przekazany. Najważniejsza różnica polega na określeniu miejsca i daty zapłaty sumy wekslowej. Przy wekslu prostym termin i miejsce jest ściśle oznaczone, przy wekslu trasowanym to trasant decyduje o miejscu i dacie spłaty. Dla dłużnika więc lepszą opcją będzie weksel prosty, gdyż może zawczasu zgromadzić środki do zapłaty weksla. Dla pożyczkodawcy z kolei lepszy jest weksel trasowany, gdyż w każdej chwili może złożyć wezwanie wekslowe. Specyficznym rodzajem tego dokumentu jest weksel in blanco, który swoją charakterystyką nie może być zakwalifikowany do żadnej z powyższych kategorii. Wszystkie trzy kategorie weksli mają szerokie zastosowanie i wystawiane są zarówno przez osoby fizyczne, jak i podmioty prawne. Zależnie od okoliczności, dokumenty te być formą kredytu kupieckiego, zabezpieczenia dla wierzyciela lub zapłaty za towar lub usługę.

Jak prawidłowo sporządzić weksel?

Weksel ma ściśle określone zasady sporządzania – brak chociażby jednego wymaganego elementu skutkuje nieważnością całego dokumentu. Aby prawidłowo spisać weksel, należy zawrzeć w nim obowiązkowo następujące elementy:

  • Nazwa „weksel” w języku sporządzenia dokumentu – obowiązkowo;
  • Data i miejsce sporządzenia weksla – obowiązkowo;
  • Dane trasata (wystarczy imię, nazwisko i numer PESEL) – obowiązkowo;
  • Dane poręczyciela – obowiązkowo, o ile taki będzie występować;
  • Oznaczenie terminu płatności co do godziny – obowiązkowo;
  • Miejsce, np. adres zamieszkania trasanta – obowiązkowo;
  • Oznaczenie sumy wekslowej – nieobowiązkowo;
  • Dane osoby lub podmiotu, na którego żądanie ma zostać zapłacona suma wekslowa – nieobowiązkowo;
  • Podpis trasata i poręczyciela – obowiązkowo;

Weksel in blanco – na czym polega?

Jak wcześniej wspomnieliśmy, weksel in blanco to bardzo charakterystyczny rodzaj weksla – zasługuje on na swój osobny akapit. Samo pojęcie „in blanco” sugeruje, że co najmniej jedna rubryka w dokumencie pozostaje nieuzupełniona. Mimo rzekomo pustych miejsc, weksel in blanco w dalszym ciągu jest obowiązującym dokumentem, ważnym w świetle prawa. Wekslem in blanco będzie dokument, na którym naniesiono tytuł „weksel”, zwrot „zapłacę za ten weksel” i podpis dłużnika lub poręczyciela. Elementy, które mogą pozostać na wekslu nieuzupełnione to:

  • Suma wekslowa – gdyby trasant zechciał doliczyć odsetki od pożyczonej kwoty w przypadku protestu wekslowego;
  • Dane trasanta – gdyby pierwotny trasant chciał wystawić weksel na giełdzie długów lub sprzedać go firmie windykacyjnej;

Aby żadna ze stron nie posądziła drugą stronę weksla o nieuczciwość, sporządza się porozumienie zwane deklaracją wekslową. Ten dokument zawiera zapisy stanowiące uzgodnienia stron co do warunków uzupełnienia weksla. Można w nim zastrzec, przykładowo, nieprzekraczalną kwotę sumy wekslowej lub zakaz indosowania weksla (przeniesienia praw do weksla) na osoby trzecie.

Wezwanie wekslowe i wykup weksla

Sytuacja, w której weksel staje się wymagalny następuje z chwilą określoną w treści weksla prostego. Jeśli mamy do czynienia z wekslem trasowanym, to – tak jak wspominaliśmy kilka akapitów wcześniej – nie ma określonego dnia wymagalności. Wówczas konieczne jest złożenie tzw. wezwania wekslowego, czyli zakomunikowania trasatowi dnia i miejsca zapłaty sumy wekslowej. Powszechnie przyjętą praktyką jest określenie zapłaty weksla na termin nie wcześniejszy niż 7 dni kalendarzowych, a w przypadku znacznych kwot – 30 dni. Nie jest to jednak wymóg prawny – równie dobrze zniecierpliwiony trasant może złożyć wezwanie wekslowe na zapłatę w ciągu 24 godzin. Jeśli trasat nie chce czekać w niepewności na dzień wezwania wekslowego, a dysponuje odpowiednią kwotą, może zaproponować wykup weksla. Jest to nic innego jak zapłata sumy wekslowej przed wezwaniem wekslowym lub przed terminem określonym w wekslu prostym.

Protest wekslowy

Jeśli trasat lub trasant nie wywiązują się ze swoich zobowiązań wekslowych, możliwe jest złożenie protestu wekslowego. Jest to oficjalne podważenie działań jednej ze stron, które sporządza się w formie aktu notarialnego stwierdzającego niezgodność prawną. Protest wekslowy spisuje się najczęściej w sytuacji, gdy trasat nie zapłaci sumy wekslowej w dniu określonym przez weksel lub wezwanie. Równie powszechnym przypadkiem złożenia protestu wekslowego jest indos weksla mimo klauzuli zakazującej trasantowi zbycie papieru wartościowego. Jeśli strony nie są w stanie dojść do porozumienia, sprawa zostaje skierowana do sądu cywilnego na wniosek strony poszkodowanej. Tam przede wszystkim bada się autentyczność weksla i jego zgodność z prawem, a dopiero potem analizuje okoliczności. Sprawy cywilne w przypadku protestu wekslowego są zazwyczaj szybko przeprowadzane, dzięki czemu można rozpocząć szybką egzekucję długu.

Poręczenie wekslowe – co to jest?

Aby zabezpieczyć się przed niewypłacalnością trasata, istnieje możliwość ustanowienia poręczyciela. Taką osobę według Prawa wekslowego nazywa się awalistą, a precedens, czyli sytuacja „zadziałania” poręczenia to awal. Awalista odpowiada solidarnie za zobowiązanie wekslowe i za zapłatę sumy wekslowej określonej w dokumencie. Awal może obejmować zarówno całość sumy wekslowej, jak i część – tę kwestię należy uregulować stosownymi zapisami w treści weksla. Brak oznaczenia częściowego awalu sprawia, że awalista zobowiązuje się do solidarnej zapłaty całości sumy wekslowej. Aby poręczenie było ważne, awal składa dwa podpisy – jeden na przedniej stronie weksla, drugi na odwrocie z własnoręcznym dopiskiem „poręczam”. Do weksla może być wskazanych dwóch lub więcej awalów, a każdy z nich odpowiada solidarnie z pozostałymi dłużnikami. Jeśli dojdzie do protestu wekslowego ze strony trasata, to w pierwszej kolejności trasant uda się do dłużnika.

Darmowy wzór weksla do pobrania

Sporządzenie weksla może być dla wielu osób nieco trudne – w końcu niecodziennie posługujemy się tego typu dokumentami. Jednocześnie należy pamiętać, że brak któregokolwiek z wymaganych elementów całkowicie unieważnia weksel. Aby mieć pewność, że w wekslu nie ma braków formalnych, warto skorzystać z naszego bezpłatnego wzoru. Przygotowaliśmy darmowy wzór weksla do pobrania – jest on przygotowany w formie in blanco. Wystarczy zatem wypełnić wszystkie wymagane pola i zadecydować, czy pozostaje on w formie in blanco, czy określamy jego formę. Tak przygotowany dokument można wypełnić ręcznie, a następnie złożyć trasatowi i awalowi do podpisania weksla.

Podstawa prawna – weksel

Zgodnie z Ustawą prawa wekslowego z 28.04.1936 roku3 określono postać istnienia weksla.

Art.  1.  Forma weksla trasowanego

Weksel trasowany zawiera:

1) nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata);

4) oznaczenie terminu płatności;

5) oznaczenie miejsca płatności;

6) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

7) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

8) podpis wystawcy wekslu.

Art.  2.  Brak elementów ustawowych weksla trasowanego

Nie będzie uważany za weksel trasowany dokument, któremu brak jednej z cech, wskazanych w artykule poprzedzającym, wyjąwszy przypadki, określone w ustępach następujących.

Weksel bez oznaczenia terminu płatności uważa się za płatny za okazaniem.

W braku osobnego oznaczenia, miejsce, wymienione obok nazwiska trasata, uważa się za miejsce płatności, a także za miejsce zamieszkania trasata.

Weksel, w którym nie oznaczono miejsca wystawienia, uważa się za wystawiony w miejscu podanemu obok nazwiska wystawcy.

Art.  3.  Weksel trasowany na zlecenie własne wystawcy

Weksel może być wystawiony na własne zlecenie wystawcy.

Trasatem może być sam wystawca.

Weksel może być wystawiony na rachunek osoby trzeciej.

Art.  4.  Miejsce płatności weksla

Weksel może być płatny w miejscu zamieszkania osoby trzeciej bądź w miejscowości, w której trasat ma miejsce zamieszkania, bądź w innej miejscowości.

Podstawa prawna weksel – cz.2

Art.  5.  Oprocentowanie sumy wekslowej

W wekslu, płatnym za okazaniem lub w pewien czas po okazaniu, może wystawca zastrzec oprocentowanie sumy wekslowej. W każdym innym wekslu zastrzeżenie takie uważa się za nienapisane.

Stopa odsetek powinna być określona w wekslu, w braku jej określenia zastrzeżenie oprocentowania uważa się za nienapisane.

Odsetki biegną od daty wystawienia wekslu, jeżeli nie wskazano innej daty.

Art.  6.  Oznaczenie sumy wekslowej

Weksel, w którym sumę wekslową napisano literami i liczbami, w razie różnicy ważny jest na sumę, napisaną literami.

W razie różnicy sum, napisanych kilkakrotnie literami lub kilkakrotnie liczbami, weksel jest ważny na sumę mniejszą.

Art.  7.  Podpisy złożone na wekslu

Jeżeli na wekslu znajdują się podpisy osób, niezdolnych do zaciągania zobowiązań wekslowych, podpisy fałszywe, podpisy osób nieistniejących albo podpisy, które z jakiejkolwiek innej przyczyny nie zobowiązują osób, które weksel podpisały lub których nazwiskiem weksel został podpisany, nie uchybia to ważności innych podpisów.

Art.  9.  Odpowiedzialność trasanta

Wystawca odpowiada za przyjęcie i za zapłatę wekslu.

Od odpowiedzialności za przyjęcie wystawca może się zwolnić; zastrzeżenie, któremu wystawca zwalnia się od odpowiedzialności za zapłatę, uważa się za nienapisane.

Art.  10.  Weksel in blanco

Jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba, że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

Tomasz Marczewski
Tomasz Marczewski
Specjalista SEM i SEO. Jego celem jest pomagać osobom zadłużonym i dostarczać im odpowiedzi na wszystkie pytania związane z finansami osobistymi. Pasjonat podróży, motoryzacji i technologii blockchain. Zobacz pozostałe artykuły autora

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie bedzie opublikowany. *wymagane pola są zaznaczone

Podobne artykuły