Ustawa antylichwiarska 3.0

Pożyczki pozabankowe dla osób w trudnej sytuacji finansowej, bądź z problematyczną zdolnością kredytową, przez lata cieszyły się ogromną popularnością. Z reguły usługi te były pozbawione surowych ograniczeń i nie wiązały ich regulacje. Niestety w gąszczu firm oferujących swoje usługi, znalazły się również takie, które wykorzystywały klientów i stosowały nieuczciwe praktyki. Od początku 2016 roku w Polsce obowiązuje Ustawa Antylichwiarska, która dodatkowo w ostatnim czasie przeszła szereg zmian. Jakie nowości oferuje i czy dotkną klientów korzystających z pożyczek w instytucjach parabankowych? Zapraszamy do zapoznania się z dzisiejszym artykułem.

Co to jest ustawa antylichwiarska?

Powołanie działania ustawy antylichwiarskiej pozwoliło na ustalenie szeregu przepisów, które mają przeciwdziałać lichwie. Mamy tu na myśli udzielanie pożyczek w sposób daleko nieetyczny, gdzie koszty generowane są w sztuczny sposób i wykorzystują niewiedzę, bądź trudną sytuację finansową klienta. Pierwsza wersja ustawy została wprowadzona w 2016 roku, a od tego czasu doczekała się również kilku nowelizacji.

Szeroko komentowana była również ustawa antykryzysowa, która w 2020 roku wprowadziła zmiany dotyczące kosztów związanych z tzw. chwilówkami. W 2022 roku doczekaliśmy się ostatniej nowelizacji ustawy antylichwiarskiej. Zapisy zaczęły obowiązywać od 18 grudnia 2022. Funkcjonują pod nazwą Nowa Ustawa Antylichwiarska 3.0.

Jakie są główne założenia ustawy?

Nadrzędnym celem wprowadzenia zapisów ustawy jest przeciwdziałanie praktykom udzielania pożyczek na bardzo wysoki procent. Dzięki temu osoby korzystające z ofert prywatnych firm pożyczkowych mogą czuć się bezpiecznie. Wprowadzenie ograniczeń związanych z kosztami pożyczania pieniędzy zostały zbliżone do ofert kredytów udzielanych przez banki na zasadach komercyjnych. Pierwszym i najważniejszym elementem zmian w nowej ustawie antylichwiarskiej są limity dotyczące odsetek.

Kolejne nowości czekają nas także od 18 maja 2023 roku. Będą związane z obowiązkiem sprawdzenia zdolności kredytowej wnioskującego. Firmy pozabankowe mają więc dostateczny zapas czasu na wprowadzenie regulacji wewnętrznych dotyczących formy prawnej oraz kapitału zakładowego. Ten element zmian ustawy antylichwiarskiej 3.0 zaplanowano na 31 grudnia 2023. Ostatni element, najpóźniej uruchomiony, bo dopiero w styczniu 2024, to nadzór KNF nad instytucjami parabankowymi.

Co zmieniła nowa ustawa antylichwiarska?

Dzięki wprowadzeniu nowych regulacji osoby korzystające z pożyczek w firmach pozabankowych mogą liczyć na wzrost swojego bezpieczeństwa. Ustawa antylichwiarska ogranicza możliwą liczbę nadużyć stosowanych przez nieuczciwe firmy. Główne zmiany dotyczą:

• pożyczkodawcy nie mogą oferować klientom posiadającym już pożyczkę lub kredyt  kolejnego zobowiązania
• firmy oraz instytucje pozabankowe wejdą także pod nadzór finansowy KNF
• wprowadzono limit kosztów odsetkowych dla uruchamianych pożyczek
• pożyczkodawcy mają obowiązek sprawdzać zdolność kredytową osób ubiegających się o pożyczkę i na podstawie otrzymanego wyniku uruchamiać produkt

Maksymalna wysokość kosztów w instytucjach parabankowych

Zmiany wprowadzone w ustawie antylichwiarskiej pozwalają na zaprzestanie naliczania dodatkowych prowizji lub marży powyżej określonego progu. Dla pożyczek, których okres spłaty nie będzie przekraczał 30 dni, koszty pozaodsetkowe nie mogą być wyższe niż 5% wartości kredytu. W przypadku pożyczek długoterminowych określono limit w wysokości 20% kwoty kredytu. Zmianie uległy również zasady naliczania kosztów dodatkowych w przypadku zakupów ratalnych.

Jak czytamy na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości, maksymalny limit zostaje ustalony na 45% całkowitej kwoty zobowiązania przez cały okres kredytowania. Jeżeli okres będzie obejmował sześć miesięcy, to suma odsetek nie może być wyższa niż 25%. Jeżeli konsument zdecyduje się na przedterminową spłatę, ma prawo oczekiwać od pożyczkodawcy zwrotu kosztów opłat proporcjonalnie do skróconego okresu. Limit odsetek zostaje utrzymany na obecnym poziomie i wynosi maksymalnie 20,5% w skali roku. 

Odpowiedzialność członków zarządu i nadzór KNF

Dotychczas instytucje parabankowe i pożyczkowe podlegały jedynie nadzorowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który przyglądał się zapisom w zawartych umowach. Od 2024 roku firmy te muszą liczyć się z kolejną instytucją, która będzie sprawdzać ich legalne i uczciwe działanie. Początek przyszłego roku przyniesie kontrolę Komisji Nadzoru Finansowego.

W praktyce będzie to oznaczało, że instytucje te zostaną niejako zmuszone do przekazywania sprawozdań ze swoich działań w zakresie udzielanych kredytów konsumenckich. Jeżeli wykryte zostaną jakieś nieprawidłowości, mogą spodziewać się konsekwencji i kary w wysokości nawet do 15 milionów złotych lub nawet wykreślenia z rejestru firm pożyczkowych. Nie tylko sama firma może zostać ukarana, ale również członkowie zarządu, na których spoczywać będzie personalna odpowiedzialność. Ukarany może otrzymać karę administracyjną do maksymalnej wysokości 150 000 zł.

Jakie są skutki ustawy antylichwiarskiej?

Najnowsza wersja ustawy antylichwiarskiej wpłynie korzystnie na obie strony procesu, zarówno klientów korzystających z ich usług, jak i same instytucje. W tej chwili ciężko rozgraniczyć, które działania będą pozytywne dla której grupy, a które odczują negatywnie. Regulacje to z pewnością ułatwią kredytobiorcom korzystającym z rynku pożyczek pozabankowych decyzje o podjęciu zobowiązania. Klienci mogą chętniej korzystać z usług firm, które objęto przepisami ustawy, a co za tym idzie ich bezpieczeństwo oraz wiarygodność wzrasta.

Wśród pozytywnych skutków z pewnością można odnotować fakt ustalenia maksymalnych kosztów pożyczek. Limit opłat maleje, a jednocześnie rzeczywista stopa procentowa ma jasno i konkretnie ustaloną wartość. Dodatkowo wartość ta musi być czytelnie komunikowania. Firmy pozabankowe informacje o wysokości oprocentowania muszą więc przedstawiać w swoich materiałach marketingowych.

Ustawa antylichwiarska przybliża pożyczki do kredytów

Mierzenie kosztów pozaodsetkowych oraz zakaz tzw. rolowania długów pozwala ograniczyć możliwość naliczania dodatkowych i bardzo wysokich opłat.

Klient korzystający z usługi parabanku może czuć się bardziej komfortowo. Zaciągnięta pożyczka będzie realizowana na zasadach zbliżonych do kredytu konsumenckiego. Zmiany w ustawie antylichwiarskiej 3.0 pozwolą również na zmiany wśród samych przedsiębiorstw, gdzie nastąpi weryfikacja pod kątem jakościowym. Rynek liczy się więc ze zniknięciem firm o niejasnej strukturze właścicielskiej i nieokreślonym majątku zakładowym.

Jakie są wady ustawy antylichwiarskiej?

Firmy udzielające pożyczek, obniżają koszty dodatkowe np. związane z monitami w przypadku kłopotów z regularnym spłacaniem zaciągniętego zobowiązania. Ponieważ firmy radykalnie tną koszty w tym w obszarze, pomijają etap upominania wierzycieli, nie naliczają opłat karnych. Niestety skutkuje to tym, że klienci zalegający z terminowym zobowiązaniem od razu trafiają do zewnętrznych firm windykacyjnych. W wyniku ograniczenia możliwości naliczania kosztów pożyczek instytucje pożyczkowe zaostrzyły też procedurę kredytową. To skutkuje to tym, że część klientów musi liczyć się z odrzuceniem swojego wniosku. Firmy te również obniżyły maksymalne kwoty udzielanych przez siebie kredytów. 

Ustawa antylichwiarska 3.0. w swoich założeniach i zapisach ma również za zadanie ukrócić nieetyczne zachowania film parabankowych i regulować konkurencyjność ich działania. Niestety, konsumenci, którzy dotychczas korzystali z ofert firm pożyczkowych, a posiadają złą historię kredytową, mogą stracić jedno ze źródeł finansowania. Jak zawsze w takich sytuacjach rodzi to ryzyko działania tzw. szarej strefy.

Źródło:

1. https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/ustawa-antylichwiarska-juz-obowiazuje-to-koniec-naciagactwa
2. https://www.prawo.pl/prawo/powierzenienadzoru-nad-pozyczkodawcami-instytucji-knf,519457.html
3. https://direct.money.pl/artykuly/porady/ustawa-antylichwiarska-2021
4. https://www.bankier.pl/wiadomosc/Ustawa-antylichwiarska-2022-Jakie-zmiany-czekaja-rynek-pozyczek-8446079.html

Jakub Bielecki

Zafascynowany ekonomią, gospodarką i polityką. Interesuje się najnowszymi trendami, a także zmianami w prawie wpływającymi na sektor finansów. Stale poszerza wiedzę, która pozwala mu na profesjonalne doradztwo. Na co dzień korzysta z najlepszych rozwiązań i możliwości dostępnych w zakresie finansów osobistych i inwestycji. Poza ekonomią interesuje się nowymi technologiami, muzyką i podróżami. Zobacz pozostałe artykuły autora