Urlop macierzyński najważniejsze informacje

urlop macierzyński

Urlop macierzyński to czas, który przysługuje każdej zatrudnionej kobiecie, która urodziła dziecko. Ma taką możliwość bez względu na formę umowy o pracę. Poniżej przedstawiamy zasady jego udzielania oraz wymiar dni, które przysługują zatrudnionej.

Urlop macierzyński

Dziś w Polsce mamy wiele form wsparcia młodych rodzin. Oprócz popularnego programu 500 plus,. w naszym kraju funkcjonują liczne zasiłki rodzinne i dodatki. Zasiłek macierzyński odbierany podczas trwania urlopu macierzyńskiego jest jednym z nich. Może trwać nawet przez rok, a pewną część może wykorzystać także ojciec dziecka. 

Jaki jest wymiar urlopu macierzyńskiego?

Aby wyliczyć długość urlopu macierzyńskiego, zaczynamy od informacji o ilości dzieci urodzonych przy jednym porodzie.

Przeliczenie wygląda następująco:

  • 20 tygodni, jeżeli doszło do urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie
  • 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie
  • 33 tygodnie w przypadku urodzenia trojga dzieci podczas jednego porodu
  • 35 tygodni, jeżeli urodzonych zostało czworo dzieci w trakcie jednego porodu
  • 37 tygodni, jeżeli podczas jednego porodu doszło do urodzenia pięciorga i więcej dzieci.

Przed planowaną datą porodu zatrudniona może wykorzystać nie więcej niż sześć tygodni urlopu macierzyńskiego. Jeżeli tego nie zrobi, urlop macierzyński rozpocznie się od dnia porodu. W przypadku urlopu macierzyńskiego tydzień urlopu odpowiada siedmiu dniom liczonym od pierwszego dnia jego trwania.

Obowiązkowy urlop macierzyński po urodzeniu dziecka

Każda świeżo upieczona mama musi obowiązkowo wykorzystać 14 tygodni urlopu. Dopuszczalne jest zrezygnowanie z pozostałych sześciu tygodni urlopu i powrót do pracy, pod warunkiem że pozostała część przysługującego okresu urlopu macierzyńskiego wykorzysta ojciec wychowujący dziecko. Dopuszczalne jest, aby do końca trwania okresu urlopu macierzyńskiego osobistą opiekę nad dzieckiem sprawował ubezpieczony ojciec dziecka, który na poczet tego czasu przerwał swoją działalność zarobkową.

Aby móc skorzystać z takiego uprawnienia zatrudniona pracownica składa u swojego pracodawca pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z korzystania części urlopu macierzyńskiego. Musi to nastąpić w terminie nie krótszym niż 7 dni przed przystąpieniem do pracy. Pracodawca musi uwzględnić wniosek pracownicy. 

Szczególne sytuacje związane z urlopem macierzyńskim

W kodeksie pracy znajdziemy zapisy, które w szczególny sposób regulują przypadki, kiedy można skorzystać z urlopu macierzyńskiego. Jeżeli mamy do czynienia:

  • z pobytem matki lub dziecka w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym przez dłuższy okres 
  • nastąpi śmierć dziecka lub matki
  • porzucenie dziecka przez matkę
  • powstanie niezdolność do samodzielnej egzystencji i podjęcia przez nią pracy 

W takiej sytuacji możliwe jest wykorzystanie urlopu macierzyńskiego przez pracownika ojca dziecka lub innego członka najbliższej rodziny.

Długotrwała hospitalizacja dziecka w trakcie urlopu macierzyńskiego

W sytuacji, kiedy dziecko wymaga intensywnej opieki szpitalnej, a pracownica wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, może przerwać korzystanie z niego a pozostałą część wykorzystać w terminie późniejszym. Może nastąpić to po wyjściu z dziecka ze szpitala.

Pracownicy przysługuje prawo do przerwania korzystania z urlopu macierzyńskiego na okres pobytu w szpitalu lub w zakładzie leczniczym, po wykorzystaniu pierwszych 8 tygodni tego urlopu po porodzie. Aby móc skorzystać z tego uprawnienia trzeba spełnić warunek, że pozostałą część urlopu macierzyńskiego za ten okres wykorzysta pracownik ojciec wychowujący dziecko lub pracownik inny członek najbliższej rodziny.

Urlop macierzyński a śmierć dziecka

W sytuacji urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem ośmiu tygodni urlopu macierzyńskiego, a co za tym idzie 8 tygodni życia dziecka, pracownica ma prawo do urlopu macierzyńskiego. Czas ten wynosi 8 tygodni po porodzie, nie krócej niż 7 dni od daty zgonu dziecka. W przypadku śmierci dziecka po upływie 8 tygodni życia pracownica utrzymuje prawo do zachowania urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od daty zgonu.

Śmierć matki – jak tę sytuację regulują przepisy?

W następstwie śmierci pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego, w czasie pobierania zasiłku za okres odpowiadający okresowi tego urlopu, przysługuje pracownikowi ojcu wychowującemu dziecko, prawo do części urlopu macierzyńskiego. Czas ten jest liczony od dnia zgonu pracownicy matki dziecka.

Jeżeli matka dziecka nie była objęta ubezpieczeniem społecznym, w razie choroby ojcu wychowującemu dziecko lub pracownikowi innemu członkowi najbliższej rodziny, przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego. Wymiar ten liczony jest od dnia zgonu matki dziecka do końca okresu urlopu macierzyńskiego. Ta część urlopu udzielana jest na pisemny wniosek pracownika ojca wychowującego dziecka lub innego członka najbliższej rodziny. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić złożony wniosek.

Ochrona pracowników na urlopie macierzyńskim

Zatrudnieni na urlopie macierzyńskim korzystają z szeregu uprawnień i ochrony przed wypowiedzeniem. W trakcie trwania urlopu macierzyńskiego pracodawca nie może wypowiedzieć lub rozwiązać umowy o pracę, chyba że zajdą przyczyny uzasadniające takie postępowanie. Mamy tutaj na myśli wypowiedzenie i rozwiązanie umowy z jej winy i reprezentująca pracownicę Zakładowa Organizacja Związkowa wyrazi zgodę na takie rozwiązanie.

Ten zapis nie ma zastosowania w przypadku pracownicy będącej w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca. Będąc zatrudnionym na umowie o pracę na czas nieokreślony lub okres próbny, ale przekraczający jeden miesiąc, który uległby rozwiązaniu, po upływie trzeciego miesiąca ciąży umowa ta ulega przedłużeniu do dnia porodu. Nie ma zastosowania to w przypadku umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. 

Urlop macierzyński, zasiłek macierzyński a rozwiązanie umowy

Wyjątkiem od powyższych zasad dopuszczającym wypowiedzenie umowy o pracę podczas urlopu macierzyńskiego jest ogłoszenie upadłości lub likwidacja zakładu pracy. Pracodawca musi uwzględnić pracownicę z zakładową organizacją związkową i ustalić termin rozwiązania umowy o pracę. 

Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego pracodawca dopuszcza pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku. Jeżeli jest to niemożliwe, pracownica powinna rozpocząć pracę na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu, lub innym odpowiadającym jej kwalifikacjom zawodowym z zachowaniem wynagrodzenia i jak dotychczas. 

Zasiłek macierzyński

W trakcie trwania okresu urlopu macierzyńskiego pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru wynagrodzenia. W przypadku gdy pracownica złoży nie później niż w przeciągu 21 dni od daty porodu, pisemny wniosek o udzielenie po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego zasiłek macierzyński za cały okres sumy obu urlopów będzie wynosił 80% wymiaru podstawy.

Co to jest “kosiniakowe”?

Zasiłek macierzyński przysługuje osobie, która wcześniej pracowała. Pozostali nie pozostają jednak bez żadnej formy wsparcia. Polskie przepisy zakładają, że w momencie urodzenia dziecka przez osobę bez prawa do zasiłku macierzyńskiego (np. pobierająca zasiłek dla bezrobotnych), może ona liczyć na wsparcie. Autorem regulacji był Władysław Kosiniak-Kamysz, stąd powszechna nazwa świadczenia. Kosiniakowe to 1.000 złotych wypłacany co miesiąc przez rok od urodzenia dziecka. Być może nie jest to duża suma. Z pewnością kosiniakowe stało się jednak cenną formą wsparcia wielu matek. Więcej informacji o kosiniakowym znajdziesz w odrębnym artykule na naszej stronie.

Urlop tacierzyński – ojciec dziecka też może liczyć na urlop

Urlop tacierzyński to możliwość, z której może skorzystać tata dziecka.  Jeżeli matka dziecka wykorzysta 14 tygodni urlopu macierzyńskiego (lub więcej), dalszą część opieki może sprawować ojciec dziecka. Urlop tacierzyński nie jest terminem uwzględnionym w przepisach polskiego prawa. Nazwa pochodzi natomiast od faktu, że wtedy ojciec dziecka wykorzystuje część urlopu macierzyńskiego. W celu skorzystania z tej opcji należy wypełnić wniosek o urlop macierzyński dla ojca.  Taki urlop trwa od 6 do 23 tygodni. W tym czasie tata dziecka “przejmuje” część urlopu macierzyńskiego. Zasady rozliczenia nie zmieniają się.

Kolejną możliwością, z której może skorzystać tata dziecka jest urlop ojcowski. To 14 dni wolnego, które wykorzystamy do 12 miesiąca życia dziecka. Świadczenie jest wyjątkowo opłacalne – ZUS pokryje 100%  podstawy wynagrodzenia świeżo upieczonego ojca.

Na co jeszcze mogą liczyć rodzice po urodzeniu dziecka?

Poza urlopem macierzyńskim i urlopem ojcowskim, rodzice mogą korzystać także z innych benefitów. Pracownicy skorzystają w tym czasie z dni wolnych od pracy w ramach tzw. “opieki nad dzieckiem”. To w 100% płatne dwa dni, które rodzice mogą podzielić między siebie lub ustalić, kto skorzysta z dodatkowego urlopu. Po urodzeniu dziecka wystarczy też tylko złożyć odpowiedni wniosek (na przykład przez bankowość elektroniczną), aby otrzymać zasiłek 500+. Rodzice uczniów skorzystają też z programu 300+ – raz w roku odbiorą 300 złotych. Przepisy Polskiego Ładu wprowadziły zmiany  w kredytach hipotecznych – także posiadacze dzieci skorzystają z lepszych warunków kredytu na mieszkanie.

Rodzice mogą liczyć również na inne zapomogi, zasiłki i ulgi podatkowe (np. ulga prorodzinna). Niektóre korzyści są większe w przypadku posiadania większej liczby dzieci. Sporo zniżek daje też Karta Dużej Rodziny (m.in. darmowe wejścia, przejazdy komunikacją, itp.)

urlop macierzyński

Urlop macierzyński – podsumowanie

Wiele osób twierdzi, że urlop macierzyński jest jedną z najważniejszych zdobyczy cywilizacyjnych. Nic dziwnego, to cenne wsparcie dla wszystkich matek. Także ojcowie mogą skorzystać z części tego świadczenia. Wysokość wypłaty zasiłku macierzyńskiego zależy od podstawy wynagrodzenia i długości urlopu. Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego możemy też skorzystać z urlopu wychowawczego. Trwa do 36 miesięcy, w tym składzie rodzic ma opłacone wszelkie składki na ZUS. Wadą jest brak wynagrodzenia w tym okresie.

Źródło:

  1. https://www.gov.pl/web/rodzina/urlop-macierzynski
  2. https://mamotoja.pl/rodzina/prawo-i-finanse/urlop-tacierzynski-2020-ile-dni-wolnych-zasady-wniosek-28244-r1/
  3. https://mamopracuj.pl/czy-urlop-macierzynski-jest-obowiazkowy-ja-nie-chce/?gclid=CjwKCAjwiOCgBhAgEiwAjv5whKMxBqlGtY1dvamgzvB3bGVioyfKA3GK45HeCpFYdlHH_895UaeFLhoCsxAQAvD_BwE
Jaku Bielecki
Jakub Bielecki
Zafascynowany ekonomią, gospodarką i polityką. Interesuje się najnowszymi trendami, a także zmianami w prawie wpływającymi na sektor finansów. Stale poszerza wiedzę, która pozwala mu na profesjonalne doradztwo. Na co dzień korzysta z najlepszych rozwiązań i możliwości dostępnych w zakresie finansów osobistych i inwestycji. Poza ekonomią interesuje się nowymi technologiami, muzyką i podróżami. Zobacz pozostałe artykuły autora

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie bedzie opublikowany. *wymagane pola są zaznaczone

Podobne artykuły