Unieważnienie umowy kredytu – kiedy jest możliwe?

Unieważnienie umowy kredytowej jest równoznaczne z jej anulowaniem. Takie działanie stosuje się w przypadku sporów prawnych oraz problemów z rozliczeniem się z kredytu, i pozwala wrócić obu stronom do stanu sprzed podpisania umowy. Oznacza to zarówno obowiązujące prawa, jak i konsekwencje wraz z obowiązkami, które mogą przysparzać zainteresowanym wielu wątpliwości. Sprawdźmy, na czym polega unieważnienie umowy kredytu, i w jakich sytuacjach ma miejsce. 

Bezwarunkowe odstąpienie od umowy kredytowej

Na samym początku warto wyjaśnić, że odstąpienie i unieważnienie umowy kredytu nie są równoznacznymi określeniami. Odstąpienie od umowy jest prawnie zagwarantowane każdemu kredytobiorcy, w ciągu maksymalnie 14 dni od zaciągnięcia kredytu. Klient nie musi przy tym podawać powodu rezygnacji z danego zobowiązania. Takie działanie może dotyczyć również kredytów w SKOKach.

Jak złożyć odstąpienie od umowy kredytowej? W tym celu należy skierować stosowne pismo do siedziby kredytodawcy. Dokument powinien przyjąć fizyczną formę, i zawierać wszelkie niezbędne informacje dotyczące zobowiązania i jego stron, a także czytelny podpis kredytobiorcy. Poza samym odstąpieniem od umowy o kredyt, klient może jednocześnie zrezygnować z dodatkowych usług zaproponowanych w jego ramach (np. ubezpieczenia kredytu). 

Uwaga: Jeżeli zawierana umowa kredytowa jest niepełna, to kredytobiorca ma więcej czasu na odstąpienie od niej. 14 dni na rezygnację z umowy liczy się wówczas od dnia dostarczenia wymaganych prawem informacji. 

Czym jest unieważnienie umowy kredytu?

W przeciwieństwie do wyżej opisanego odstąpienia, unieważnienie zawartej umowy o kredyt może zostać dokonane nawet gdy minęło 14 dni od jej zawarcia. W tym miejscu należy wspomnieć o fakcie, iż całkowite anulowanie umowy kredytu musi być skutkiem decyzji sądu, który rozstrzyga daną sprawę. Wszelkie porozumienia dokonane drogą pozasądową nie są uznawane jako unieważnienie umowy kredytu.

Sprawę sądową o unieważnienie umowy kredytowej może wnieść zarówno kredytobiorca, jak i kredytodawca. O wiele częściej takie działanie wynika z woli kredytobiorców. Jako iż całość przyjmuje formę pozwu sądowego, wiąże się z licznymi formalnościami i kosztami, z jakimi musi liczyć się strona wnosząca o unieważnienie. Z tego powodu takie sprawy sądowe mogą trwać nawet długimi latami, dlatego też w takich przypadkach nierzadko sięga się po pomoc prawną. 

Czym skutkuje unieważnienie umowy kredytowej?

Głównym skutkiem unieważnienia jest to, że zarówno kredytodawca jak i klient wracają do stanu sprzed zawarcia umowy. Obowiązki wynikające z takiej decyzji sądowej będą inne dla każdego z podmiotów. Kredytobiorca musi oddać pożyczoną kwotę, i mowa tu jedynie o kwocie finansowania. Nie zawsze jest to jednak możliwe, toteż w przypadku niedogodnej sytuacji finansowej, możliwy jest zwrot pożyczonych pieniędzy w systemie ratalnym. 

Obowiązkiem kredytodawcy w przypadku unieważnienia umowy jest zwrot naliczonych kosztów wynikających ze świadczenia usługi. Jest to m.in. prowizja, odsetki oraz dodatkowe opłaty, jeżeli takowe występują. Oznacza to, że jeżeli unieważnienie umowy kredytu będzie miało miejsce, każda ze stron nic nie traci, ale również nic nie zyskuje. Co więcej, zdolność kredytowa klienta również wraca do poprzedniego stanu, i nie jest obniżona ze względu na niespłacone zobowiązanie. 

Unieważnienie umowy o kredyt hipoteczny

Anulowanie umowy kredytowej może dotyczyć wszelkich rodzajów zobowiązań finansowych, wśród których znajdują się również kredyty hipoteczne. Gdy umowa staje się nieważna, na danej nieruchomości nie spoczywa zabezpieczenie w postaci hipoteki. Oznacza to, że kredytobiorca posiada wówczas prawa własnościowe do domu, mieszkania, kawałka ziemi lub innego mienia w postaci nieruchomości. Nie wiąże się to z żadnymi dodatkowymi kosztami ani negatywnymi konsekwencjami. 

Jak sprawa wygląda w przypadku innego rodzaju zabezpieczenia umowy kredytowej? Wszelkie ustawione zabezpieczenia przestają być ważne. Jeżeli klient uzyskał pożyczkę pod zastaw, której umowa została unieważniona, to przedmiot zastawu z powrotem staje się jego własnością. Podobnie jest w przypadku poręczenia, weksla i innych rodzajów zabezpieczeń. Przestają one obowiązywać, a stan prawny wszelkich podmiotów i elementów majątku wraca do stanu sprzed podpisania umowy. 

Kiedy można wnieść sprawę o unieważnienie umowy?

Unieważnienie zawartej umowy może odbyć się jedynie, kiedy istnieją przesłanki skłaniające sąd do wydania odpowiedniej decyzji. Niemożliwe jest anulowanie umowy z powodu czystej zachcianki bądź nieuzasadnionej obawy. Odpowiednia argumentacja wniesionego pozwu jest więc kluczowa, aby całość zakończyła się unieważnieniem. 

Co może prowadzić do unieważnienia umowy kredytowej?

• zawarcie umowy przez osobę bez pełnej zdolności do czynności prawnych – dotyczy to przede wszystkim osób całkowicie ubezwłasnowolnionych, które skorzystały z produktu finansowego. 
• zawarcie umowy w czyimś imieniu bez posiadania odpowiednich dokumentów – dotyczy osób, które zaciągnęły kredyt na inną osobę, nie będąc jej pełnomocnikiem. W przypadku pełnomocnika, który przekroczył uprawnienia, również możliwe jest unieważnienie. 
• zawarta umowa nie spełniała obowiązujących norm prawnych lub została zawarta bez rygoru nieważności – poszczególne dokumenty muszą mieć określoną formę i treść, aby nabrały mocy prawnej. 
• umowa zawiera klauzule abuzywne – zapisy w treści umowy, które są niedozwolone lub szkodzą interesom konsumentów. Za ocenę tego czynnika odpowiedzialny jest Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Kto decyduje o unieważnieniu umowy kredytowej?

UOKiK nie może wydać wyroku w sprawie unieważnienia. Organ ten może natomiast wskazać, jakie zapisy i kwestie związane z umową godzą w interesy konsumenta lub kredytodawcy. Z tego powodu uzyskanie decyzji Urzędu Ochronu Konkurencji i Konsumentów jest kluczową częścią uzasadnienia składanego pozwu. Unieważnienie umowy kredytu następuje jedynie na skutek decyzji sądu i dopiero wtedy jest egzekwowane. Umowa traci ważność dopiero, kiedy trwający w jej sprawie proces prawny zakończy się, a sąd wyda wyrok. 

Czy warto starać się o unieważnienie umowy kredytu?

Odpowiedź na powyższe pytanie brzmi twierdząco. Jak najbardziej warto starać się o dochodzenie swoich praw, jeżeli możliwe jest udowodnienie winy banku. Pozew o unieważnienie pozwoli klientowi pozbyć się zobowiązania oraz odzyskać kwotę prowizji i odsetek. Bez odpowiednich przesłanek unieważnienie umowy kredytu nie jest możliwe, dlatego klient powinien upewnić się co do słuszności swoich zarzutów. 

Sięgnąłeś po kredyt gotówkowy, hipoteczny lub inny rodzaj wsparcia finansowego zawarty poprzez umowę kredytową? Masz prawo starać się o anulowanie zawartej umowy, jeżeli bank nie wywiązał się ze swoich obowiązków. Warto podjąć odpowiednie kroki, szczególnie gdy dane zobowiązanie opiewa na dużą kwotę lub może znacząco wpłynąć na zdolność kredytową. Składając pozew, musisz uzbroić się jednak w cierpliwość i przygotować na dodatkowe koszty związane z obsługą prawną.

Cezary Mański

Pasjonat popkultury, finansów i nowych technologii. Uwielbia słowo pisane, ceni sobie spokojne i rozsądne podejście do życia. Największą satysfakcję przynosi mu rozwijanie własnych kompetencji. Zobacz pozostałe artykuły autora