Skarga pauliańska – co to jest? Kiedy i jak napisać?

skarga pauliańska

Coraz więcej osób regularnie korzysta z finansowego wsparcia kredytów i pożyczek. Niestety, niekiedy oznacza to też kłopoty z ich spłata, a nawet wpadanie w tak zwaną spiralę zadłużenia. W takiej sytuacji sporo dłużników próbuje za wszelką cenę ustrzec się egzekucji komorniczej, na przykład przepisując swój majątek na inne osoby. Próba ustrzeżenia się przed egzekucją komorniczą może być natomiast nieskuteczna, gdy wobec takiej osoby zostanie zastosowana skarga pauliańska. Co to jest skarga pauliańska? Jakie trzeba spełnić warunki, aby wierzyciel mógł skorzystać z tego rozwiązania? Jakie mogą być jej skutki? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w dzisiejszym artykule.

Dobry sposób na niewypłacalnych dłużników – skarga pauliańska

Kiedy dłużnik próbuje ukryć swój majątek przed zajęciem przez komornika, wierzyciel może skorzystać z rozwiązania jakim jest skarga pauliańska. Można ją zastosować, jeżeli dłużnik świadomie przekazał komuś część swojego majątku w celu uniknięcia windykacji lub egzekucji. Wierzyciel, który powinien stać się wtedy właścicielem danej ruchomości lub nieruchomości, może domagać się wtedy zwrotu takiej rzeczy. W tym celu może skorzystać właśnie z rozwiązania, jakim jest skarga pauliańska.

Skarga pauliańska pozwala unieważnić przeniesienie części majątku na osobę trzecią, zwykle osobę bliską lub kogoś z rodziny. Takie przepisanie majątku staje się wtedy unieważnione. Ważne jest natomiast by wierzyciel udowodnił swojemu dłużnikowi, że takie działanie podjął w pełni świadomie i w celu ukrycia części swojego majątku.

Zapis o skardze pauliańskiej znajduje się w Kodeksie cywilnym – w artykułach 527-534.

Kiedy można napisać skargę pauliańską?

Artykuł 527 Kodeksu cywilnego reguluje proces dochodzenia swoich należności. Znajdziemy tam informację o możliwości unieważnienia aktu przekazania majątku osobom trzecim, gdy wierzyciele mają uzasadnione prawa do takich dóbr. Ważne jest natomiast, by dłużnik działał w tej sytuacji świadomie, z pełną premedytacją swojego czynu.

W artykule 529 Kodeksu cywilnego znajdziemy natomiast zapis o sytuacji, w której dłużnik jest niewypłacalny. Jeżeli wtedy przekaże część swojego majątku osobie trzeciej, uznaje się że działa na szkodę swojego wierzyciela. Prawo tak samo traktuje sytuację, kiedy dłużnik staje się niewypłacalny w momencie podarowania komuś swojego majątku lub jego części.

W obu powyższych sytuacjach wierzyciel może napisać skargę pauliańską w ciągu pięciu lat. Po upływie tego okresu wierzyciel nie może już tego zrobić, podobnie jak ma to miejsce w sytuacji przedawnienia długów.

Kiedy można zastosować skargę pauliańską?

Wierzyciel może skorzystać z tzw. skargi pauliańskiej, jeśli pojawią się ku temu pewne przesłanki. Aby miało to rację bytu, musi dojść do spełnienia kilku warunków;

  • przekazanie majątku musi mieć formę czynności prawnej – sprzedaż ruchomości lub nieruchomości, darowizna potwierdzona pisemnie, itp.
  • powyższa czynność prawna musi skutkować tym, że dłużnik staje się niewypłacalny lub bardziej niewypłacalny, niż był wcześniej
  • osoba, której dłużnik przekazał majątek lub jego część musi z tego powodu odnieść jakąś korzyść majątkową
  • dłużnik postępuje świadomie i wie, że działa na szkodę wierzyciela (na przykład sprzedaż majątku mogłaby posłużyć do spłaty długu)
  • osoba uzyskująca korzyść majątkową wiedziała, że dłużnik działa na szkodę wierzyciela (i świadomie) lub mogła się tego dowiedzieć w prosty sposób

Aby można było rozważać napisanie skargi pauliańskiej spełnione muszą zostać wszystkie powyższe warunki. W wielu przypadkach wierzyciel może mieć więc pewien problem z udowodnieniem spełnienia wszystkich warunków. Sytuacja jest dla niego znacznie łatwiejsza, gdy darowizna lub sprzedaż majątku dłużnika odbyła się w kręgu rodzinnym.

Czy dłużnik może ukryć majątek przez darowiznę?

Jeśli w opisanej sytuacji dłużnik dokonał darowizny na rzecz osoby trzeciej, uzasadnienie skargi pauliańskiej może być dość proste. Darowizna jest bowiem jedną z najłatwiejszych do zaskarżenia czynności prawnych. Dlaczego tak jest? Najczęściej obdarowana osoba nie tylko uzyskuje korzyść majątkowym (spełnia jeden z warunków), ale też doskonale zdaje sobie sprawę z sytuacji darczyńcy i jego problemach ze spłatą zadłużenia. W tej sytuacji (Art. 528 Kc) nawet jeśli tak nie jest, skarga pauliańska może być zasadna – będzie skuteczna nawet, gdy obdarowany nie był świadomy długów.

Jeżeli wraz z darowizną majątku lub jego części dłużnik nie jest w stanie spłacić zobowiązania wobec wierzyciela, nie ma konieczności dokumentowania, że dłużnik dążył do straty wierzyciela (pokrzywdzenia go). Wtedy wystarczy, że wierzyciel udowodni, że:

  • jego dłużnik jest niewypłacalny
  • nie może odzyskać długu od niego
  • osoba obdarowana uzyskała korzyść

Czy można zastosować skargę pauliańską przy sprzedaży majątku dłużnika?

Jak ma się skarga pauliańska do umowy sprzedaży? W tej sytuacji napisanie skargi jest nieco bardziej skomplikowane, niż przy darowiźnie. Jeżeli umowa została sporządzona między dłużnikiem, a obcą mu osobą, trudno będzie ją podważyć. Łatwo natomiast zweryfikować prawdziwość zawartych w umowie sprzedaży informacji, gdy została zawarta między bliskimi sobie osobami, na przykład krewnymi.

Wierzyciel musi bowiem udowodnić, że sprzedaż części majątku (na przykład nieruchomości, samochodu, innych dóbr) nie tylko uniemożliwiła spłatę długu (lub jego części), ale także była świadomym zabiegiem w celu ukrycia swojego majątku.

Co musi zawierać skarga pauliańska?

Skuteczna skarga pauliańska musi koniecznie zawierać kilka niezbędnych elementów. Wierzyciel powinien wymagać uznania czynności dłużnika za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela. Warto wskazać, kim była druga strona sprzedaży lub darowizny i jak doszło do przekazania majątku.

Wierzyciel powinien złożyć wniosek o zabezpieczenie, na przykład zakaz zbycia rzeczy. Jeśli mowa o nieruchomości, można skierować też wniosek do sądu wieczystoksięgowego o odpowiedni wpis o zakazie sprzedaży lub darowizny danej nieruchomości.

Jeśli obdarowana osoba lub kupiec majątku dłużnika zdążył podjąć dalsze czynności prawne (na przykład sprzedał nieruchomość), wierzyciel może skierować powództwo przeciwko kupującemu/obdarowanemu przez dłużnika. Warunkiem jest, aby kolejny właściciel majątku nie wiedział o okolicznościach i długu.

Wierzyciel następnie powinien złożyć wniosek o nadanie klauzuli wykonalności i złożyć wniosek o stwierdzenie prawomocności. Po ich uzyskaniu można przeprowadzić postępowanie komornicze w postaci rozpoczęcia egzekucji komorniczej względem dłużnika. Komornik może zająć kolejne środki finansowe i majątek dłużnika w ramach swojego postępowania.

Wzór wniosku skarga pauliańska

Poniżej możesz pobrać wzór wniosku w skardze pauliańskiej czyli Pozew o żądanie uznania za bezskuteczną czynność prawną

Jak uchronić się przed skargą pauliańską?

Warto na wstępie przypomnieć, że wierzyciel składa skargę pauliańską nie przeciwko swojemu dłużnikowi, a przeciwko nowemu właścicielowi darowanego lub sprzedanego mienia. Wniosek składany jest w sądzie. Co zrobić, jeśli sąd przyzna rację wierzycielowi w takiej sprawie i uznał roszczenia? Nowy nabywca musi liczyć się z pewnymi problemami:

  • przydzielony przez sąd komornik może zająć daną rzecz na poczet długów, a nawet zlicytować ją (zobacz jak przebiega licytacja komornicza)
  • zatrzymanie licytacji przez nowego właściciela jest możliwe tylko gdy spłaci dług osoby, która była poprzednim właścicielem (dłużnikiem)

Czy można obronić się przed skargą pauliańską?

Najprostszym sposobem jest podważenie jednego z warunków niezbędnego do uznania skargi pauliańskiej za skuteczną. Nowy właściciel może przykładowo udowodnić, że nie posiadał wystarczającej wiedzy na temat długów poprzedniego właściciela. Nawet jeśli tak nie było, można spróbować udowodnić, że dłużnik mógł spłacić długi ze środków uzyskanych ze sprzedaży ruchomości lub nieruchomości. Nowy nabywca nie musi w końcu odpowiadać za czyny osoby trzeciej. Okaże się to szczególnie skuteczne, gdy dłużnik nie mógł spłacić długu ze względu na zdarzenia losowe. Problem pojawi się natomiast, jeśli nowy właściciel (przeciwko któremu skierowana jest skarga przez wierzyciela) i dłużnik byli spowinowaceni.

Takie argumenty warto przedstawić w trakcie rozprawy sądowej lub spróbować odwołać się od wyroku.

Gdzie należy złożyć skargę pauliańską?

Skarga pauliańska jest powództwem cywilnym, które należy złożyć w odpowiednim sądzie. Przede wszystkim najpierw należy spełnić kilka warunków:

  • wysłać do dłużnika wezwanie do zapłaty– pozwoli to udowodnić, że dłużnik był świadomy istnienia wierzytelności
  • złożyć pozew wobec osoby, która została nowym właścicielem majątku dłużnika
  • uzyskać tytuł wykonawczy dla egzekucji komorniczej

Nowy nabywca lub osoba obdarowana może uniknąć egzekucji komorniczej jeśli spłaci wierzytelność dłużnika.

Skarga pauliańska a przedawnienie długu

O przedawnieniu długów mówimy zwykle po upływie pięciu lat od ich powstania. Podobnie jest w przypadku terminu na złożenie skargi pauliańskiej. Często po podpisaniu umowy nowy właściciel przez pięć lat może spodziewać się powstania roszczenia. Po upływie pięciu lat sąd nie przyjmie już skargi pauliańskiej.

Tomasz Marczewski
Tomasz Marczewski
Specjalista SEM i SEO. Jego celem jest pomagać osobom zadłużonym i dostarczać im odpowiedzi na wszystkie pytania związane z finansami osobistymi. Pasjonat podróży, motoryzacji i technologii blockchain. Zobacz pozostałe artykuły autora

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie bedzie opublikowany. *wymagane pola są zaznaczone

Podobne artykuły