Renta rodzinna – czym jest i komu przysługuje?

renta rodzinna

Liczne świadczenia oferowane przez ZUS zazwyczaj mają na celu wsparcie osób potrzebujących. Nie inaczej jest z rentą rodzinną. Jej beneficjentami mogą być członkowie rodziny zmarłej osoby, która w chwili śmierci była uprawniona do emerytury lub renty. Najbliżsi mogą starać się o uzyskanie dodatkowej kwoty, jednak konieczne będzie spełnienie odpowiednich kryteriów. Sprawdźmy, na czym polega renta rodzinna i kto może się o nią ubiegać. 

Czym jest renta rodzinna?

Renta rodzinna to bezzwrotne świadczenie, które wypłacane jest poszczególnym członkom rodziny osoby zmarłej. Należy przy tym podkreślić, że cała jedna renta rodzinna jest wypłacana łącznie wszystkim uprawnionym. Ustalają oni między sobą to, jaka część komu przysługuje. W przypadku braku porozumienia, ZUS wypłaca rentę rodzinną dzieląc ją na równe części. 

Rentę rodzinną mogą uzyskać członkowie rodziny osoby, która:

  • miała ustalone prawo do świadczenia emerytalnego (albo je pozyskiwała)
  • miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, albo spełniała warunki do jej uzyskania
  • była uprawniona do pobierania emerytury pomostowej
  • korzystała z zasiłków lub świadczeń przedemerytalnych
  • pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne

Renta rodzinna ulega corocznej waloryzacji. Oznacza to, że jej wartość jest aktualizowana do bieżących standardów ekonomicznych i finansowych. Chcecie dowiedzieć się więcej o tym, jak waloryzacja wpływa na poszczególne świadczenia? W takim razie zachęcamy do lektury naszego wpisu na ten temat: Waloryzacja emerytury i renty 2022

Kto może pozyskiwać rentę rodzinną?

Samo pokrewieństwo z osobą zmarłą nie wystarczy, aby uzyskać prawo do pozyskania renty rodzinnej. Obowiązujące przepisy precyzyjnie określają, jacy członkowie rodziny mogą ubiegać się o świadczenie. 

Dzieci własne, drugiego małżonka lub przysposobione:

  • dzieci poniżej 16. roku życia
  • uczące się dzieci do 25. roku życia (jeżeli dziecko ukończyło 25 lat na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty zostaje przedłużone do końca tego roku) 
  • dzieci niezdolne do pracy bez względu na wiek (jeżeli niezdolność powstała przed 16. rokiem życia lub podczas pobierania edukacji przed 25. rokiem życia)

Inne dzieci (niekoniecznie spokrewnione): 

  • wnuki i rodzeństwo, jeżeli zostały przyjęte nie później, niż na rok przed śmiercią danej osoby 
  • dzieci obce, przyjęte co najmniej na rok przed śmiercią na wychowanie i utrzymanie przed ukończeniem 18. roku życia (nie dotyczy dzieci wychowywanych w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka)

Rodzice osoby zmarłej:

  • jeżeli osoba zmarła przed swoją śmiercią oświadczyła, że przyczyniła się do ich utrzymywania
  • jeżeli rodzice spełniają warunki takie jak dla małżonków, dotyczące wieku, wychowywania dzieci lub niezdolności do pracy

Małżonek, czyli wdowa lub wdowiec który:

  • miał skończone 50 lat lub był niezdolny do pracy w dniu śmierci małżonka
  • miał skończone 50 lat bądź stał się niezdolny do pracy po śmierci małżonka, przy czym miało to miejsce nie później niż po 5 latach
  • wychowywał przynajmniej jedno dziecko, wnuka lub rodzeństwo po zmarłym współmałżonku, które nie ukończyło 16. roku życia (w przypadku osób uczących się będzie to 18. rok życia)
  • sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i do samodzielnej egzystencji (lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej)

Uwaga: Małżonek, który nie spełnia powyższych warunków i nie ma źródła utrzymania, nadal ma prawo do renty rodzinnej. Może ją pozyskiwać przez rok od śmierci współmałżonka. Jeżeli w ramach przygotowań do pracy zarobkowej małżonek uczestniczy w zorganizowanym szkoleniu kwalifikującym, to może pobierać rentę przez dwa lata od śmierci współmałżonka. 

Jak wypłacana jest renta rodzinna?

Jak widać, lista osób, które mogą otrzymywać rentę rodzinną jest długa, ale ściśle określona. Zainteresowani mogą korzystać z tego świadczenia dopóki spełniają wszystkie niezbędne wymagania. Jeżeli natomiast beneficjent takiej renty przekroczy kryterium wiekowe, lub zmieni się inny czynnik decydujący o przyznaniu kwoty, to może on utracić do niej prawo.

Warto złożyć wniosek jak najszybciej, najlepiej w tym samym miesiącu, w którym umarła dana osoba, albo w następnym miesiącu. Wówczas świadczenie będzie wypłacane od dnia śmierci zmarłego, za pośrednictwem poczty lub przelewu na konto bankowe. Renta rodzinna, która przysługuje osobom przebywającym za granicą, zostanie przekazana na polski rachunek bankowy lub konto osoby uprawnionej do przekazania świadczenia. 

Czy renta rodzinna może zostać zawieszona?

Zawieszenie prawa do renty rodzinnej oznacza czasową niemożliwość pobierania świadczenia. Taka sytuacja dotyczy osób, których dochód przekracza 130% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. 

Wysokość renty rodzinnej – od czego zależy?

Kwota renty rodzinnej uzależniona jest od tego, ile osób jest uprawnionych do jej pozyskiwania i jakie świadczenia emerytalno-rentowe przysługiwało zmarłemu w chwili jego śmierci. W tym miejscu warto podkreślić fakt, iż kwota ta nie może być mniejsza niż najniższa renta rodzinna

Od 1 marca 2022 roku, kwota najniższej renty rodzinnej wynosi  1338,44 złotych. Jeżeli obliczona renta zmarłego jest mniejsza niż najniższa renta rodzinna, to wysokość świadczenia jest wyrównywana do jej poziomu. 

Wysokość rodzinnej renty to:

  • 85% świadczenia zmarłego – jeżeli do jej uzyskiwania uprawniona jest jedna osoba
  • 90% świadczenia zmarłego – gdy uprawnione do renty są dwie osoby 
  • 95% świadczenia zmarłego – gdy trzy lub więcej osób jest uprawnionych

Interesuje was, ile wynosi kwota innych świadczeń? Pomocne informacje znajdziecie w naszym wpisie: Zasiłki rodzinne i dodatki 2022 / 2023 – dostępne świadczenia

Czy wysokość renty może się zmienić?

Osoby wnioskujące o rentę rodzinną nie muszą obawiać się konieczności dokonywania poszczególnych obliczeń, ponieważ to Zakład Ubezpieczeń Społecznych się tym zajmuje. Renta rodzinna ustalana jest na podstawie najwyższego świadczenia osoby zmarłej, po zbadaniu uprawnień do jego otrzymywania. Ze względu na waloryzację, kwota najniższej rodzinnej renty może z czasem ulec zmianie. 

Należy w tym miejscu wspomnieć o tym, że renta rodzinna może zostać również zmniejszona. Dzieje się tak, gdy przychód osoby pobierającej rentę będzie większy niż 70% przeciętnego wynagrodzenia (ale nadal mniejszy niż 130% przeciętnego wynagrodzenia). W takim przypadku kwota renty zostanie pomniejszona o wysokość przekroczenia kryterium, nie przekraczając przy tym maksymalnej wysokości zmniejszenia (588,19 zł). 

Jak złożyć wniosek w sprawie renty rodzinnej?

Członek rodziny osoby zmarłej nie ma limitu czasowego, aby złożyć wniosek. Warto zrobić to jak najszybciej, aby mieć szansę na pobieranie comiesięcznego świadczenia naliczanego od dnia śmierci danej osoby. Pismo z wnioskiem należy kierować osobiście lub przez pełnomocnika do dowolnej placówki ZUS. Istnieje również opcja wysłania wniosku poprzez operatora pocztowego lub operatora polskiego urzędu konsularnego.

Wzór wniosku o rentę rodzinną znaleźć można na stronie internetowej ZUS. Formularz w wersji papierowej dostępny jest w każdej jednostce organizacyjnej, dostępny poprzez punkt informacyjny w sali obsługi klientów. 

Jakie dokumenty będą wymagane?

Ilość załączników, jakie należy przygotować, zależy od tego jaki członek rodziny ubiega się o rentę rodzinną. Z tego względu poza dokumentami zawierającymi podstawowe informacje, należy zaopatrzyć się w pismo potwierdzające stopień pokrewieństwa z osobą zmarłą. W przypadku wątpliwości, warto zapytać na miejscu pracownika danej placówki. 

Renta rodzinna – ile czeka się na decyzję?

Jeżeli złożyłeś wniosek o rodzinną rentę wraz z wszelkimi niezbędnymi załącznikami, to pozostaje jedynie czekać na odpowiedź zwrotną. Wnioski rozpatruje organ rentowy właściwy dla miejsca zamieszkania danej osoby. Wydaje on decyzję w ciągu 30 dni od złożenia wniosku lub w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jego rozpatrzenia. 

Jeżeli nie zgadzasz się z odpowiedzią Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na wysłany wniosek, to masz prawo złożyć odwołanie. Czynność ta zwolniona jest z dodatkowych opłat, a ponowne rozpatrzenie pisma może wpłynąć na ostateczną decyzję organu. Odwołać się można zarówno pisemnie, jak i ustnie w tej jednostce organizacyjnej ZUS, do której skierowano wniosek. 

Czy można zrezygnować z renty rodzinnej?

Całkowicie odwrotną sytuacją jest świadoma chęć zrezygnowania z pozyskiwania renty rodzinnej. Aby przestać korzystać ze świadczenia, wystarczy zgłosić takie żądanie w placówce ZUS. W przypadku zmiany swojej decyzji, można w późniejszym terminie ponownie złożyć wniosek o rentę rodzinną.

Cezary Mański
Cezary Mański
Pasjonat popkultury, finansów i nowych technologii. Uwielbia słowo pisane, ceni sobie spokojne i rozsądne podejście do życia. Największą satysfakcję przynosi mu rozwijanie własnych kompetencji. Zobacz pozostałe artykuły autora

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie bedzie opublikowany. *wymagane pola są zaznaczone

Podobne artykuły