Obowiązki pracodawcy przy zwolnieniu grupowym

W życiu każdego pracodawcy czasami pojawia się konieczność redukcji liczby zatrudnionych osób. Czasem powodem jest gorsza sytuacja finansowa firmy, a niekiedy niesprzyjająca sytuacja na rynku. Rozwiązanie umowy z pracownikiem zwykle nie jest skomplikowane. W samej umowie znajdziemy pewne wskazówki i zasady zakończenia stosunku pracy. Pomocny będzie również Kodeks Pracy. A jak przeprowadzić zwolnienia grupowe? W przypadku jakich firm w ogóle jest to możliwe i kto może zostać zwolniony w ten sposób? Zapraszamy do dzisiejszego poradnika.

Zwolnienia grupowe w firmie

Na wstępie warto od razu zaznaczyć, że nie zawsze zwolnienie większej liczby pracowników kwalifikujemy jako zwolnienie grupowe. Muszą zaistnieć pewne warunki, które dotyczą zarówno samej firmy, jak i pracownika, a nawet sposobu zakończenia współpracy. 

Myśląc o tym, jak przeprowadzić zwolnienia grupowe, musimy więc najpierw spełnić określone warunki. Zwolnienia grupowe mogą objąć jedynie osoby zatrudnione w oparciu o umowę o pracę, wybór, mianowanie, mianowanie lub spółdzielczą umowę o pracę. Wyjątek stanowią pracownicy, którzy znajdują się w jednej z kilku grup – na przykład kobiety w ciąży. Firma musi być też odpowiednio duża, chodzi tu o liczbę pracowników.

Jaki pracodawca może przeprowadzić zwolnienia grupowe?

Czy każdy pracodawca i każda firma mogą doprowadzić do zwolnień grupowych? Nie. Taka możliwość pojawia się wyłącznie w firmach, które zatrudniają co najmniej 20 osób. Jednocześnie, czyli w okresie maksymalnie 30 dni, określona liczba musi zostać zwolniona.

Zakończenie umowy w ten sposób nie jest też możliwe, jeśli pracownicy są zatrudnieni w oparciu o umowę o dzieło, czy umowę zlecenie. Nawet, jeśli takie umowy zostaną rozwiązane w czasie zwolnień grupowych, pracownicy nie mogą liczyć na dodatkowe benefity, jak określona w przepisach wysokość odprawy.

Firma zatrudniające poniżej 20 osób również może znacznie zredukować liczbę pracowników. W tym przypadku jednak przepisy o zwolnieniach grupowych nie mają zastosowania. Pracownicy nie mogą więc liczyć na szczególne traktowanie.

W jakiej sytuacji mówimy o zwolnieniu grupowym?

Jak już wspomnieliśmy, zwolnienia grupowe mogą dotyczyć tylko firm zatrudniających ponad 20 pracowników. To, czy zwolnienie określonej liczby pracowników może być tak określone, zależy też jednak od tego, ile osób zatrudnia firma w danym momencie. Aby zwolnienie było grupowe, musi być to co najmniej:

• 30 pracowników, jeśli firma zatrudnia 300 osób lub więcej
• 10% załogi, jeżeli firma zatrudnia od 100 do 300 osób
• 10 pracowników, jeżeli zatrudnienie w danym momencie ma do 100 osób

Rozwiązanie umowy o pracę musi nastąpić z inicjatywy pracodawcy lub za porozumieniem stron. Jeżeli więc mamy do czynienia z wypowiedzeniem umowy przez pracownika, taka sytuacja nie spełnia przesłanki zwolnienia grupowego.

Odprawa przy zwolnieniach grupowych

Myśląc o tym, jak przeprowadzić zwolnienia grupowe, musimy uwzględnić konieczność wypłacenia odprawy pieniężnej. Wysokość odprawy uzależniona jest od stażu pracy danego pracownika. Dla osób pracujących do 2 lat, wysokość odprawy wynosi jedną miesięczną pensję. W przypadku stażu pracy od 2 do 8 lat, odprawa przy zwolnieniu grupowym wynosi dwa wynagrodzenia. Osoby pracujące dłużej, niż 8 lat, mogą natomiast liczyć na wypłatę równowartości trzech średnich pensji.

Do obliczenia pojedynczego, średniego wynagrodzenia miesięcznego, bierze się pod uwagę te same zasady, co przy wypłacie ekwiwalentu urlopu. Warto wiedzieć, że jest też pewien limit wysokości odprawy. Wynosi on 15-krotność wysokości minimalnego wynagrodzenia w danym momencie. Od 1 lipca 2023 roku jest to więc 54.000 złotych (wtedy pensja minimalna wzrosła do 3.600 złotych brutto). Szczególną sytuacją było obowiązywanie stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego. Wtedy górny limit obniżono do 10-krotności minimalnego wynagrodzenia.

Obowiązki pracodawcy przy zwolnieniach grupowych

Do przeprowadzenia zwolnień grupowych niezbędne jest również spełnienie kilku wymagań przez pracodawcę. Poza koniecznością wypłaty środków, niezbędne jest też zawarcie porozumienia ze związkami zawodowymi w danej firmie. Jeśli się to nie uda, stosowana informacja o sposobie przeprowadzenia zwolnień grupowych musi trafić do regulaminu pracy.

Związki zawodowe lub przedstawiciele pracowników muszą być też poinformowane o planach przeprowadzenia zwolnienia grupowego. Niezbędne jest dostarczenie im informacji między innymi o planowanym okresie przeprowadzenia zwolnień, grupach zawodowych objętych nimi, a także powodzie tej decyzji. Przyczyna zwolnienia musi być niezależna od pracownika. Pracodawca myślący o tym, jak przeprowadzić zwolnienia grupowe, powinien też skonsultować to ze związkami lub przedstawicielami pracowników.

Fakt przeprowadzenia zwolnienia grupowego należy też zgłosić do Urzędu Pracy.

Kogo nie obejmują zwolnienia grupowe?

Jak przeprowadzić zwolnienia grupowe? Jednym z krokiem jest ustalenie, kogo będą one obejmować. Nie z każdym pracownikiem możemy bowiem w ten sposób rozwiązać umowę o pracę. Dotyczy to kilku grup pracowników. Zwolnieniom grupowym nie podlegają:

• pracownicy, którym zostało mniej, niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego
• kobiety ciężarne
• kobiety na urlopie macierzyńskim
• pracownicy na urlopie ojcowskim
• osoby w trakcie urlopu rodzicielskiego lub urlopu na prawach urlopu macierzyńskiego
• pracownicy powołani do służby wojskowej zasadniczej, służby zastępczej lub na wojskowe przeszkolenie
• członkowie zarządu związku zawodowego
• osoba pełniąca obowiązki społecznego inspektora pracy
• osoby, które nie mają odpowiedniej umowy regulującej stosunek pracy

W przypadku tych osób nie możemy więc uwzględnić ich wśród innych osób objętych zwolnieniem grupowym.

Jak przeprowadzić zwolnienia grupowe?

Przede wszystkim pracodawca powinien unikać sytuacji, kiedy zwolnienie grupowe staje się koniecznością. Niekiedy jednak jest to jedyny ratunek dla firmy. Najczęstszymi powodami są pogorszenie się sytuacji finansowej firmy, zaistnienie szczególnych  wydarzeń naturalnych lub społecznych, czy zmiana sytuacji na rynku. Niekiedy po prostu zwolnienia grupowe poprzedzają zamknięcie lub likwidację firmy. 

Przyczyna zwolnienia grupowego musi być podana do informacji o pracowników, związków zawodowych, czy Urzędu Pracy. Pracodawca powinien też zawczasu skonsultować swój plan z przedstawicielami pracowników lub związkami (jeśli takie są w jego firmie). Warto też odpowiednio wcześniej pomyśleć o konieczności przygotowania odpowiedniego budżetu na odprawy dla pracowników. Trzeba też dopełnić wszelkich pozostałych formalności.

Ponowne zatrudnienie osób zwolnionych w ten sposób jest możliwe, ale są pewne warunki

Trzeba sobie zdawać sprawę, że osoby objęte zwolnieniami grupowymi mają dodatkowe uprawnienia. Oprócz możliwości otrzymania odprawy należy do nich szczególne traktowanie przy chęci powrotu do pracy. Jeśli w ciągu 12 miesięcy od zwolnienia grupowego pracownik zgłosi pracodawcy chęć powrotu na podobne stanowisko, a oferta pracy pojawi się w ciągu 15 miesięcy, pracodawca powinien ułatwić tej osobie powrót do pracy. Jego aplikacja będzie rozpatrzona priorytetowo, ale tylko, jeśli oferta pracy dotyczy podobnego stanowiska lub grupy docelowej. Jeśli pracodawca nie dopełni tego obowiązku, pracownik może żądać powrotu do pracy, a także odszkodowania.

Podsumowanie artykułu – jak przeprowadzić zwolnienia grupowe?

Firmy znajdujące się w niezbyt korzystnej sytuacji czasami myślą o tym, jak przeprowadzić zwolnienia grupowe. Nie jest to tak proste, jak standardowe wypowiedzenie umowy z pracownikiem. Nie wszystkie zwolnienia większej liczby osób są zwolnieniami grupowymi. Muszą być do tego spełnione odpowiednie warunki. Niektórzy pracownicy nie mogą być też zwolnieni w ten sposób. Trzeba pamiętać o tym, że zwolnienia grupowe są szansą na uratowanie firmy pozostającej w gorszej sytuacji finansowej, ale dają też pracownikom trochę dodatkowych uprawnień. Poza odprawą finansową jest to na przykład możliwość późniejszego powrotu na wcześniej piastowane stanowisko, wymaga to jednak zaistnienia pewnych okoliczności.

Najczęściej zadawane pytania

Źródło:

1. https://kadry.infor.pl/wypowiedzenie/zwolnienia-grupowe/5762334,zwolnienia-grupowe-jakie-obowiazki-ma-pracodawca-co-nalezy-sie-praco.html
2. https://interviewme.pl/blog/zwolnienia-grupowe
3. https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00207

Jakub Bielecki

Zafascynowany ekonomią, gospodarką i polityką. Interesuje się najnowszymi trendami, a także zmianami w prawie wpływającymi na sektor finansów. Stale poszerza wiedzę, która pozwala mu na profesjonalne doradztwo. Na co dzień korzysta z najlepszych rozwiązań i możliwości dostępnych w zakresie finansów osobistych i inwestycji. Poza ekonomią interesuje się nowymi technologiami, muzyką i podróżami. Zobacz pozostałe artykuły autora