Jak głosi mądrość ludowa, nie myli się tylko ten, który nic nie robi. Natłok obowiązków, niezrozumiałość przepisów czy inne czynniki mogą spowodować, że dojdzie do nieprawidłowego rozliczenia z fiskusem. Jeżeli samodzielnie wykryjemy tę pomyłkę lub zauważymy zaległość, możemy uniknąć kary. Warunkiem takiej sytuacji jest czynny żal, czyli specjalna instytucja prawna, w której deklarujemy chęć naprawy omyłki. Czym jest czynny żal, jak skorzystać z czynnego żalu oraz co zmienia Polski Ład w czynnym żalu?
Okoliczności składania czynnego żalu
Każda osoba zarabiająca w Polsce ma obowiązek rozliczenia się z Urzędem Skarbowym i zadeklarować sumę dochodów. Ponadto konieczne jest wskazanie źródeł pochodzenia środków – czy to z pracy, czy z wynajmu nieruchomości, czy z innych form zarabiania. Dla osób niewprawionych w rozliczanie PIT-ów taka czynność może być naprawdę problematyczna, biorąc pod uwagę mnogość pól dostępnych do wypełnienia. Nietrudno więc pomylić się i wpisać kwotę w niewłaściwą rubrykę lub zwyczajnie popełnić „czeski błąd”.
Rozliczanie PIT-u to obowiązek który przypada raz do roku każdej osobie prawnej. Znacznie więcej okazji do pomyłki mają przedsiębiorcy, którzy swoje deklaracje podatkowe składają każdego miesiąca. Dotyczy to przede wszystkim rozliczeń z tytułu podatku od towarów i usług, czyli powszechnie znanego VAT-u. Teoretycznie proces składania jednolitego pliku kontrolnego można zautomatyzować, jednak w praktyce nawet i tu może wystąpić omyłka. Tuszowanie takiego błędu może przynieść poważne konsekwencje, toteż znacznie lepsze będzie dobrowolne naprawienie potencjalnych szkód.
Co to jest czynny żal i kto może z niego skorzystać?
Czynny żal jest stosunkowo młodą instytucją prawną – uregulowana została zapisami kodeksu karno-skarbowego z 1997 roku, czyli obowiązuje od 25 lat. Czynny żal został wprowadzony równolegle do nowelizacji kodeksu karnego, który przewiduje tzw. nadzwyczajne złagodzenie kary. Zarówno jedna, jak i druga instytucja to pewnego rodzaju szansa na przyznanie się do winy i naprawienie szkód. Jeśli sprawca czynu dobrowolnie przyzna się do nieprawidłowości, składając korektę i regulując zobowiązanie, może liczyć na odstąpienie organów od ukarania.
Czynny żal jako instytucja prawa jest szczegółowo zdefiniowana w artykule 16 ustawy Kodeks karnoskarbowy. Dowiadujemy się z niego, że skorzystać z niego może każdy podmiot obowiązany do prowadzenia rozliczeń skarbowych. Oznacza to, że zarówno osoby fizyczne, jak i firmy czy organy państwowe mogą skorzystać z czynnego żalu. Co więcej – czynny żal przysługuje Tobie jako właścicielowi firmy również w sytuacji, gdy zauważysz błąd księgowego. Nie musisz zatem czekać, aż odpowiednia osoba z działu księgowości wystosuje pismo do odpowiedniego organu skarbowego.
Do kogo i kiedy składa się czynny żal?
Czynny żal złożyć można na trzy sposoby, każdorazowo adresatem stosownego oświadczenia jest właściwy miejscowo Urząd Skarbowy. Pierwsza metoda zakłada złożenie pisma tradycyjnie, czyli podczas osobistej wizyty w urzędzie. Drugi sposób to korespondencja listowa adresowana do Urzędu Skarbowego, w którym następuje rozliczenie naszych należności. Trzecia opcja to skorzystanie z e-Deklaracji lub e-Urzędu Skarbowego, czyli korespondencji teleinformatycznej. Należy jednak pamiętać, że to rozwiązanie wymusza na składającym posiadanie Profilu Zaufanego lub e-podpisu.
Nie istnieje „termin wymagalności” czynnego żalu, np. miesiąc po wykonaniu działania czy tydzień po odnalezieniu pomyłki. Ustawodawca bowiem zakłada, że czynny żal jako działanie dobrowolne będzie wykonane bez zbędnej zwłoki. Co za tym idzie, po zauważeniu nieprawidłowości należy jak najszybciej złożyć czynny żal. Jeśli będziemy się ociągać, Urząd Skarbowy może udokumentować błąd przed nami i tym samym zyska podstawę do odrzucenia czynnego żalu. Mówiąc o nieprawidłowościach, mamy na myśli sytuacje wprost wskazane na rządowej stronie biznes.gov.pl, takie jak:
- Opłacenie podatku w nieprawidłowej wysokości;
- Zapłacenie nieodpowiedniego podatku (np. PIT zamiast CIT);
- Nieopłacenie podatku w terminie;
- Niezłożenie zeznania podatkowego w terminie;
- Nierzetelne wystawianie faktur;
- Nierzetelne prowadzenie księgowości;
- Nieuprawnione stosowanie obniżonych stawek podatku VAT;
- Nieuprawnione stosowanie zwolnień z podatku VAT;
- Wyłudzenie pozwoleń celnych lub zwrotu należności celnych;
- Zatajenie przed organem podatkowym faktycznych rozmiarów działalności gospodarczej;
Jak napisać czynny żal?
Goszcząc w urzędzie skarbowym, przyzwyczajeni jesteśmy do formularzy in blanco gotowych do wypełnienia i złożenia przy okienku. Czynny żal nie posiada swojego wzoru, toteż konieczne jest jego własnoręczne napisanie. Prawidłowo napisany czynny żal zakłada w swojej strukturze istnienie następujących elementów:
- Dane osoby / podmiotu składające czynny żal
- Imię i nazwisko / nazwa firmy
- Numer PESEL / NIP firmy
- Adres zamieszkania / siedziba firmy;
- Numer telefonu kontaktowego, opcjonalnie e-mail do kontaktu
- Informację, do kogo skierowano wniosek
- Opis popełnionego czynu (np. nieuregulowanie podatku w terminie);
- Opis okoliczności popełnionego czynu (np. podatek został nieuregulowany z uwagi na zmiany kadrowe i spowolniony przepływ informacji);
- Ewentualne ujawnienie osób współuczestniczących w popełnieniu czynu (np. księgowy, który wykonał przelew zbyt późno);
- Informacja o tym, czy niedopatrzenie zostało już naprawiony (potwierdzenie naprawienia czynu), czy dopiero będzie (planowane kroki i termin naprawy czynu);
Pismo można – choć nie trzeba – opatrzyć prośbą o odstąpienie o wymierzenie sankcji skierowanych w stronę naszej osoby lub firmy. Na końcu oczywiście należy złożyć własnoręczny podpis i ewentualnie przybić pieczęć firmową. Nie trzeba uiszczać opłaty za wniesienie czynnego żalu – złożenie takiego dokumentu jest zwolnione z opłat. Jeżeli potrzebne Ci będą inne wzory pism, sprawdź naszą bazę z bezpłatnymi przykładami dokumentów.
Kiedy czynny żal nie zostanie uznany?
Złożenie pisma nie jest jednoznaczne z tym, że Urząd Skarbowy lub Urząd Celno-Skarbowy uzna naszą rację. Może się okazać, że zrobiliśmy to zbyt opieszale lub inny podmiot zaangażowany we wspólny proceder postanowił szybciej złożyć czynny żal. Alternatywnie, może się okazać, że Twoje pismo jest wybrakowane, np. nie zawierało numeru NIP lup PESEL. Część osób zastanawia się, czy zasłanianie się niewiedzą, niedopatrzeniem czy natłokiem obowiązków będzie uznane. Co do zasady niewiedza i niedopatrzenie nie stanowią podstawy do odrzucenia czynnego żalu, jednak natłok obowiązków nie będzie dobrym usprawiedliwieniem.
Zaglądając do kodeksu karno-skarbowego, warto zwrócić uwagę na art. 16 ust. 4 i ust. 5 – są tam zdefiniowane przesłanki nieskuteczności czynnego żalu. Nasz wniosek nie zostanie uznany, jeżeli:
- Przed wpłynięciem czynnego żalu organ skarbowy będzie posiadać wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu czynu zabronionego;
- Organ skarbowy będzie w trakcie wykonywania czynności służbowych związanych z czynem zabronionym, np. przeszukanie siedziby, kontroli dokumentów;
- Składającemu czynny żal zostanie ujawnione kierownictwo w wykonywaniu czynu zabronionego;
- Czyn zabroniony zostanie wykonany poprzez wykorzystanie uzależnienia innej osoby od siebie i wydanie owej osobie polecenia wykonania czynu;
- Składający czynny żal nakłaniał inne osoby do popełnienia czynu zabronionego celem skierowania przeciwko tym osobom postępowania karno-skarbowego;
- Składający czynny żal zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie czynu zabronionego;
Jak się dowiem, czy czynny żal został uznany?
Wobec przytoczonych wcześniej informacji pojawia się więc pytanie – jak dowiedzieć się, czy czynny żal został uznany? O tym zostaniemy poinformowani przez urząd, do którego składaliśmy pismo. Organ nie ma określonego terminu, w którym musi się ustosunkować do złożonego dokumentu. Najczęściej jednak rozpatrzenie wniosku trwa od 2 do 3 tygodni, a decyzja Urzędu Skarbowego może być:
- Pozytywna – wówczas pismo otrzymasz tylko wtedy, gdy Naczelnik US lub UCS wskaże nowe terminy i sposoby naprawienia zobowiązania. Jeśli nie otrzymasz żadnego pisma, możesz być spokojny – organ odstępuje od wymierzenia kary.
- Negatywna – każdorazowo otrzymasz dokument z uzasadnieniem odmowy uznania czynnego żalu za skuteczny. Zostaniesz też poinformowany o toczącym się postępowaniu karno-skarbowym przeciwko Tobie lub Twojej firmie.
Polski Ład a czynny żal
Polski Ład jako ustawa iście rewolucyjna wprowadza także zmiany w kwestii czynnego żalu. Zgodnie z pakietem ustaw, instytucja ta zostaje zmodyfikowana i znacznie bardziej zautomatyzowana. Obecnie nie jest wymagane złożenie odrębnego pisma, jeśli nanieśliśmy korektę deklaracji lub korektę jednolitego pliku kontrolnego. Jeśli korekta JPK_V7 będzie uznana za skuteczną, wówczas jest to podstawa do uznania czynnego żalu za skuteczny. Jest to więc de facto koniec czynnego żalu dla znacznej części niedopatrzeń i omyłek. To z pewnością ułatwi funkcjonowanie nie tylko osobom chcącym sporządzić pismo, ale także samym organom skarbowym.
Podobne artykuły
Allegro Cash
18 kwietnia 2024
Kiedy komornik nie może wejść do domu?
17 kwietnia 2024