Czym jest scoring kredytowy i jak go sprawdzić?

Każdy, kto chociaż raz składał wniosek kredytowy wie, jak wiele formalności i procedur czeka po drodze. Konieczne jest nie tylko poprawne wypełnienie dokumentów, ale także udowodnienie bankowi, że jesteśmy wiarygodnym kredytobiorcą. To, czy bank będzie zainteresowany udzieleniem kredytu, zależne jest przede wszystkim od scoringu kredytowego. Dzisiejszy wpis odpowie na najważniejsze pytania związane z tym pojęciem – co to jest, jak sprawdzić scoring kredytowy oraz co na niego wpływa.

Wymogi formalne przy zaciąganiu zobowiązania

Decydując się na kredyt gotówkowy, należy mieć świadomość, iż jest to dość specyficzny produkt na naszym rynku. Uzyskanie go nie jest tak proste, jak kupno chleba w piekarni, garnituru w sklepie odzieżowym czy samochodu w komisie. Przede wszystkim jest to produkt regulowany, co oznacza, że trzeba spełniać określone kryteria, by móc zawrzeć umowę. Proces ubiegania się o kredyt można porównać nieco do zakupu leków – nim dojdzie do transakcji, musimy mieć specjalne pozwolenie. Tym pozwoleniem w przypadku zobowiązań finansowych będzie pozytywna decyzja kredytowa banku. Decyzja z kolei uzależniona jest od spełnienia wymogów formalnych, na które składa się m.in. pełnoletniość czy możliwość okazania dokumentu tożsamości. Poza wymogami stricte administracyjnymi, konieczne jest także posiadanie odpowiedniego scoringu.

Co to jest scoring kredytowy?

Scoring kredytowy to – najkrócej rzecz ujmując – niejawna ocena zagrożeń związanych z danym wnioskodawcą. System działa na zasadzie szacowania ryzyka, gdzie każdy ryzykowny czynnik obniża wartość punktową scoringu. Ocenianych jest szereg aspektów – od historii kredytowej przez obecne zatrudnienie aż po czynniki personalne. Po przekroczeniu minimalnego progu wyznaczonego przez bank zostajemy uznani za wnioskodawcę potencjalnie niezdolnego do spłaty zobowiązania. Kryteria scoringu kredytowego nie są ujawniane przez banki, a każdy czynnik ma inną siłę oddziaływania zależnie od placówki. Przykładowo, niektóre instytucje mogą już na wstępie dodatkowo oznaczyć młodych kredytobiorców (18-24 lata) jako potencjalne zagrożenie. Inne banki wręcz przeciwnie, mogą posiadać specjalną ofertę kredytów dla młodych konsumentów.

Scoring kredytowy a scoring BIK

Jednym z elementów najsilniej wpływających na scoring kredytowy jest ocena wystawiona przez Biuro Informacji Kredytowej. Dla przypomnienia – weryfikacja w BIK jest obligatoryjna dla każdego banku i jakiekolwiek negatywne wzmianki mogą przekreślić szanse na kredyt konsumencki. Do najczęstszych negatywnych informacji zaliczyć można:

• Nieprawidłową historyczną obsługę produktów kredytowych – przy ostatnim kredycie pojawiały się problemy z nieterminową spłatą zobowiązania;
• Zajęcie komornicze – jakiekolwiek interwencje komornicze na rachunku bankowym odciskają się silnym piętnem w rejestrach BIK;
• Niespłacone zobowiązanie – jeśli zalegamy ze spłatą jakiegokolwiek długu, kredytu czy pożyczki ratalnej, informacja szybko pojawi się w BIK;
• Zbyt duża liczba zapytań – jeśli w wąskim okresie wystąpi dużo zapytań, BIK umieści alert o potencjalnym zagrożeniu przy naszym nazwisku.

Sprawdź swój BIK za darmo.

Instrukcja pobierania raportu BIK krok po kroku.

Czy bazy BIG wpływają na scoring kredytowy?

Przy okazji omawiania baz Biura Informacji Kredytowej należy wspomnieć o grupie baz BIG. Skrót ten oznacza Biura Informacji Gospodarczej i oznacza zbiorczą grupę podmiotów prywatnych prowadzących rejestry dłużników. Do najpopularniejszych należą BIG InfoMonitor, Krajowy Rejestr Długów S.A. oraz ERIF. Niektóre firmy mają w zwyczaju straszyć swoich kontrahentów, że wpiszą ich do BIG jako dłużników. Czy taka decyzja będzie wpływać na scoring kredytowy lub ocenę BIK? Tutaj możemy zaskoczyć część osób, ale nie – wpis do BIG nie wpływa na scoring. Dzieje się tak, ponieważ jest to wyłącznie prywatna inicjatywa wierzycieli, którzy w ten sposób wzajemnie „ostrzegają się” przed potencjalnymi kłopotami. Ani algorytmy bankowe, ani też algorytmy Biura Informacji Kredytowej nie są powiązane z bazami BIG.

Tutaj znajdziesz informacje jak sprawdzić swój BIG za darmo.

Co wpływa na scoring kredytowy?

Scoring kredytowy budowany jest przez wiele aspektów – mniej lub bardziej oczywistych. Każdy przecież wie, że wysokość średniego miesięcznego wynagrodzenia ma duże znaczenie, nie każdy jednak jest świadomy, że częsta zmiana miejsca zamieszkania także wpływa na scoring. Poniżej przedstawiamy listę dwudziestu najpopularniejszych czynników, które obniżają lub podnoszą scoring, dzieląc je na poszczególne kryteria:

Kryteria osobiste

• Płeć – ustalana w celu określenia wieku emerytalnego, który u mężczyzn jest wyższy, zaś u kobiet niższy;
• Wiek – banki stosują zróżnicowaną politykę kredytową wobec młodych osób oraz seniorów;
• Stan cywilny – niektóre banki będą preferować singli, inne z kolei faworyzują małżeństwa;
• Wykształcenie – im wyższe wykształcenie tym większa wiarygodność, a co za tym idzie: lepsza ocena scoringowa;
• Liczba osób na utrzymaniu – każde dziecko lub osoba niezdolna do samodzielnej egzystencji to obciążenie dla scoringu;

Kryteria majątkowe

• Rozdzielność majątkowa – część banków przyznaje wyższą ocenę małżeństwom z rozdzielnością, a część ze wspólnotą majątkową;
• Własność mieszkaniowa – zamieszkiwanie przy rodzinie i posiadanie własnego mieszkania jest lepiej postrzegane niż wynajem lub mieszkanie w TBS-ach;
• Posiadane zobowiązania finansowe – im więcej obciążeń majątkowych, takich jak abonamenty, pożyczki i kredyty, tym niższa ocena scoringowa;
• Średnie miesięczne wydatki „na życie” – każda złotówka wydawana na żywność, ubrania, chemię i inne produkty skutkuje obniżeniem zdolności kredytowej;
• Posiadane oszczędności – im więcej, tym lepiej, przy czym pod hasłem „oszczędności” rozumie się także papiery wartościowe;

Kryteria zatrudnieniowe

• Miejsce zatrudnienia – tutaj na scoring wpływa absolutnie wszystko: od wielkości firmy przez czas jej istnienia aż po lokalizację świadczenia pracy;
• Branża pracodawcy – niektóre branże niosą ze sobą ryzyko reputacyjne (np. ferma fretek) lub większe prawdopodobieństwo bankructwa (np. turystyka);
• Liczebność pracownicza – im większy jest zakład pracy liczony w liczbie zatrudnionych pracowników, tym lepsza ocena scoringowa;
• Forma zatrudnienia – najwyższą ocenę uzyskają osoby z umową o pracę i samozatrudnieni, najniższą osoby na umowach cywilnoprawnych;
• Staż pracy u danego pracodawcy – dłuższe zatrudnienie w jednej firmie odzwierciedla się korzystnie w punktach scoringowych;
• Średniomiesięczne wynagrodzenie – tego aspektu nie trzeba szczegółowo wyjaśniać: większe zarobki to większa zdolność kredytowa;

Kryteria behawioralne

• Miejsce zamieszkania – wpływa ono na koszty życia, a co za tym idzie, może spowodować osłabienie zdolności kredytowej;
• Długość zamieszkania pod obecnym adresem – osoby często przeprowadzające się mogą być postrzegane przez system jako niepewni kontrahenci;
• Sposób korzystania z karty kredytowej / limitu w koncie – oceniane jest to, czy debety spłacane są regularnie oraz jak dużo limitu wykorzystujemy;
• Wykupione ubezpieczenia – scoring premiuje dodatkowymi punktami osoby z ubezpieczeniem na życie, od utraty pracy i z podobnymi polisami;

Jak sprawdzić swój scoring kredytowy?

Tutaj niestety nie mamy dobrych informacji dla osób, które chcą sprawdzić swoją wiarygodność kredytową. Tak jak wcześniej wspominaliśmy, scoring kredytowy jest niejawnym systemem oceniania, do którego postronni nie mają dostępu. De facto nawet większość pracowników banku nie powinna wiedzieć, z jaką mocą dane kryterium oddziałuje na scoring. Informacje te są ściśle chronione ze względu na potencjalne ryzyko zagrożenia wykorzystania ich do działań fraudowych. Przestępcy znając poszczególne kryteria scoringowe byliby w stanie bez problemu obejść zabezpieczenie banku w postaci omawianej oceny. Istnieje jednak alternatywa w postaci internetowych kalkulatorów zdolności kredytowej. Choć systemy te są niedoskonałe i ich wyniki trzeba traktować z rezerwą, to udzielają cennej wskazówki potencjalnym kredytobiorcom.

Otrzymałem odmowę kredytu – czy to wina scoringu?

Odmowa kredytu to sytuacja, w której bank nie zgadza się na zawarcie umowy z wnioskodawcą. Wyróżniamy trzy grupy przyczyn, w których nasz wniosek może zostać rozpatrzony negatywnie:

• Błędy formalne we wniosku – mogą to być wszelkiego rodzaju literówki, np. nieprawidłowo wpisany PESEL, ale także braki w dokumentach. Ta sytuacja najczęściej ma miejsce przy kredycie hipotecznym lub kredycie samochodowym, gdzie konieczne jest dostarczenie dodatkowych dokumentów.
• Przekroczony scoring kredytowy – sytuacja, w której system oceni nas jako osoby niezdolne do spłaty wnioskowanego zobowiązania. Przyczyn może być wiele: od negatywnych wpisów do BIK przez przekredytowanie aż po złą relację kredytową z bieżącym bankiem.
• Błędy w obiegu dokumentacji – zdarzenia, w których to przedstawiciel banku nieprawidłowo przeprowadził proces kredytowy. Może to być sytuacja, w której nie udostępnił on niezbędnych dokumentów analitykowi. Sytuacja ta jest niezwykle rzadka, jednak jej zaistnienie może być przyczyną odrzucenia wniosku.

Jeśli mamy pewność, że dostarczyliśmy wszystkie dokumenty prawidłowo uzupełnione, pierwsza z przyczyn nie będzie podstawą do odrzucenia wniosku. Trzecia z przyczyn będzie odrzucona w sytuacji, gdy dokumenty będą prawidłowo przetworzone przez doradcę kredytowego. Pozostaje zatem opcja numer dwa, która jest zdecydowanie najczęstszym „winowajcą” negatywnej decyzji kredytowej. Odpowiadając na zadane pytanie – tak, odmowa udzielenia kredytu to najczęściej wina zbyt wysokiego scoringu.

Co można zrobić, by poprawić scoring?

Scoring kredytowy nie jest oceną stałą – tak naprawdę zmienia się on z dnia na dzień pod względem pewnych czynników. Kolejny dzień pracy w danej firmie zwiększa naszą wiarygodność pod kątem stabilnego zatrudnienia. Z drugiej strony kolejny dzień naszego niespłaconego zadłużenia wzmacnia wizerunek nierzetelnego kredytobiorcy. Oznacza to, że pierwotnie zbyt wysoki scoring można obniżyć na różne sposoby. Jak to zrobić? Przedstawiamy sześć najpopularniejszych, a zarazem skutecznych rozwiązań:

• Wstrzymanie składania wniosków kredytowych
• Znalezienie dodatkowego źródła dochodu
• Zmiana pracy na bardziej dochodową i stabilną
• Spłata obecnych zobowiązań i limitów
• Złożenie wniosku o czyszczenie BIK
• Zebranie większego wkładu własnego

Można się także spotkać z sytuacją, w której „eksperci kredytowi” proponują poprawienie Twojego scoringu. Oczywiście, oferta taka jest odpłatna i polega przede wszystkim na… udzieleniu wskazówek zawartych między innymi w tym artykule. Radzimy podchodzić do takich ofert z dużym dystansem, ponieważ to Ty jako wnioskodawca możesz samodzielnie poprawić scoring. Osoby trzecie, a w szczególności osoby fizyczne mają znikomy wpływ na Twój scoring kredytowy.

Tomasz Marczewski

Specjalista SEM i SEO. Jego celem jest pomagać osobom zadłużonym i dostarczać im odpowiedzi na wszystkie pytania związane z finansami osobistymi. Pasjonat podróży, motoryzacji i technologii blockchain. Zobacz pozostałe artykuły autora