Co zaliczamy do majątku osobistego? Czym jest majątek osobisty?

Podczas zawierania związku małżeńskiego często małżonkowie decydują się na utworzenie wspólnoty majątkowej. Jest to możliwe również w trakcie trwania związku małżeńskiego, zwykle potrzebujemy do tego aktu notarialnego. Nawet pomimo utworzenia wspólnoty, część majątku wciąż należy do każdej z osób. To tak zwany majątek osobisty. Sprawdźmy więc, co warto o nim wiedzieć i – przede wszystkim – jakie składniki tworzą majątek osobisty każdego z małżonków.

Wspólnota majątkowa

Podział majątku na majątek wspólny małżonków i majątek osobisty ściśle wiąże się z kwestią wspólnoty lub rozdzielności majątkowej. W przypadku ślubu i decyzji o rozdzielności majątkowej sprawa jest dość prosta: każdy małżonek ma swój majątek. Wtedy mogą oczywiście zdecydować się na wspólny kredyt (gotówkowy, czy hipoteczny). Można też zostać współwłaścicielami nieruchomości, samochodu, czy właściwie dowolnej rzeczy.

Warto wiedzieć o tym, że mimo ustanowienia wspólnoty majątkowej część majątku pozostaje w dyspozycji każdego z małżonków. Zajmiemy się nim w dalszej części dzisiejszego tekstu.

Jest wiele powodów, dla których warto utworzyć wspólnotę majątkową. Dla wielu osób wspólne pieniądze i dobra to część życia razem. Warto natomiast pamiętać, że rozdzielność majątkowa może być sposobem na ochronę współmałżonka przed długami. Pamiętajmy, że wspólny może być majątek, ale także długi i zobowiązania.

Rozdzielność majątkowa, intercyza (to nie to samo)

Wiele osób stosuje te pojęcia zamiennie. To błąd. Intercyza oznacza zmianę w zakresie wspólnego majątku – na przykład rozdzielenie go (utworzenie rozdzielności majątkowej). Możliwe jest jednak również dodanie pewnych składników do wspólnego majątku. Intercyzą może być więc równie dobrze rozszerzenie wspólnoty majątkowej o coś, co należało wcześniej wyłącznie do jednego z małżonków.

W przypadku posiadania rozdzielności majątkowej każda ze stron ma po prostu swoją część majątku do dyspozycji.

Majątek wspólny, majątek osobisty małżonków

Po ustanowieniu wspólnoty majątkowej całość majątku możemy podzielić na:

• wspólny majątek obu małżonków
• majątek osobisty męża
• majątek osobisty żony

Do części wspólnej zaliczamy wszystko to, co małżonkowie (wspólnie lub jeden z nich) zostanie nabyte w trakcie trwania małżeństwa. Dotyczy to właściwie wszystkiego, poza rzeczami pozostającymi w majątkach osobistych (wyłączone z majątku wspólnego).

Składniki majątku wspólnego:

• przedmioty, nieruchomości, inne dobra nabyte wspólnie w trakcie trwania związku małżeńskiego
• przedmioty będące wyposażeniem domu do wspólnego użytku
• pensje obu małżonków, dochody z działalności zarobkowej
• zyski z wspólnie prowadzonej działalności gospodarczej
• dobra nabyte z pieniędzy z majątku wspólnego
• dochody otrzymywane z majątku osobistego jednego z małżonków, dochody z majątku wspólnego (np. pieniądze z wynajmu mieszkania)
• środki zgromadzone na wspólnych kontach bankowych
• pieniądze zgromadzone na pracowniczym lub otwartym rachunku funduszu emerytalnego każdej z osób, pieniądze na subkoncie ZUS

Do listy możemy dołączyć składniki majątku osobistego, które na drodze intercyzy powiększyły wspólny majątek.

Składniki majątku osobistego małżonka

Wszystkie elementy majątku, które nie wchodzą do wspólnoty majątkowej, tworzą majątek osobisty jednego z małżonków. Ich listę znajdziemy w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (Art. 33).

Najważniejsze składniki majątku osobistego:

• dobra nabyte jeszcze przed wejściem w związek małżeński
• przedmioty i nieruchomości otrzymane w ramach darowizny, dziedziczenia lub zapisu (chyba, że spadkobierca lub darczyńca zaznaczył inaczej)
• majątek uzyskany z tytułu odszkodowania za uszkodzenia ciała lub w związku z rozstrojem zdrowia, czy z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę (ale nie jest to renta z tytułu częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy)
• udziały w spółce cywilnej
• niezbywalne prawa przysługujące jednej osobie
• składniki majątku, które służą wyłącznie zaspokajaniu potrzeb osobistych jednego z małżonków
• wierzytelności spowodowane wynagrodzeniem za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków
• majątek uzyskany w związku z otrzymaną nagrodą za osobiste osiągnięcia
• prawa autorskie i pokrewne, inne prawa twórcy (np. prawa własności przemysłowej)

Do składniku majątku osobistego zaliczamy również inne przedmioty i dobra nabyte ze środków z majątku osobistego jednego z małżonków.

A co z majątkiem nabytym przed wejściem w związek małżeński?

Przedmioty, nieruchomości, samochód, elektronika i inne dobra nabyte przed ślubem (a dokładniej ujmując: przed utworzeniem wspólnoty majątkowej) tworzą majątek osobisty każdej z osób.

To samo dotyczy zresztą majątku otrzymanego w ramach spadku, czy darowizny. Inaczej będzie jedynie w sytuacji, kiedy darczyńca (lub spadkobierca) wyraźnie zaznaczy, że beneficjentami mają być oboje małżonków.

Przedmioty do użytku osobistego a majątek osobisty

Rzeczy przeznaczone do osobistego użytkowania przez jedną osobę wchodzą w skład jej majątku osobistego. Będą to choćby kosmetyki, odzież, książki, czy inne rzeczy codziennego użytku.

Nie ma tu znaczenia, czy zostały zakupione z własnych pieniędzy, czy z majątku wspólnego. Do majątku osobistego będziemy również zaliczać wszelki sprzęt medyczny lub rehabilitacyjny, jeśli jeden z małżonków używa go. Za przedmioty służące do zaspokajania potrzeb możemy więc uznać wszelkie rzeczy, które są wykorzystywane tylko przez jedną osobę. 

Czy w takim razie do majątku osobistego może należeć samochód, jeśli używa go jedna z osób (np. każdy z małżonków ma swoje auto)? Nie. Będzie tak tylko w kilku przypadkach:

• samochód został nabyty jeszcze przed ustanowieniem wspólnoty majątkowej
• otrzymano go w ramach darowizny, spadku, zapisu
• kupiono go za środki z majątku osobistego jednego z małżonków
• małżonkowie umówili się, że pojazd należy do jednego z nich (dodatkowy zapis w ramach intercyzy)

Podsumowanie artykułu

Gdy małżonkowie decydują się na ustanowienie majątku wspólnego, nie wszystko go zasila. Przedmioty nabyte przed ustanowieniem wspólnoty (czyli najczęściej: przed ślubem) pozostają w majątkach osobistych małżonków. Dotyczy to również rzeczy odziedziczonych lub otrzymanych w ramach darowizny. Małżonkowie mogą się również umówić co do tego, jakie dobra trafią do majątku osobistego jednego z nich. Można to zrobić w ramach intercyzy, dodając do niej odpowiednie zapisy.

Warto pamiętać, że poza własnością ruchomości lub nieruchomości, wspólnota lub rozdzielność majątkowa może mieć związek także z długami i zobowiązaniami.

Najczęściej zadawane pytania

Źródło:

1. https://arslege.pl/skladniki-majatku-osobistego/k2/a439/
2. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-rodzinny-i-opiekunczy-16785962/art-33
3. https://adwokatmdp.pl/czym-jest-majatek-osobisty/
4. https://www.money.pl/pieniadze/co-obejmuje-wspolnota-majatkowa-6747511058938496a.html

Jakub Bielecki

Zafascynowany ekonomią, gospodarką i polityką. Interesuje się najnowszymi trendami, a także zmianami w prawie wpływającymi na sektor finansów. Stale poszerza wiedzę, która pozwala mu na profesjonalne doradztwo. Na co dzień korzysta z najlepszych rozwiązań i możliwości dostępnych w zakresie finansów osobistych i inwestycji. Poza ekonomią interesuje się nowymi technologiami, muzyką i podróżami. Zobacz pozostałe artykuły autora