Bankowy Fundusz Gwarancyjny – co to jest i co warto o nim wiedzieć?

Wchodząc do dowolnej placówki bankowej, bardzo często można dostrzec tabliczkę z wygrawerowanymi lub wytłoczonymi literami BFG. Skrót ten oznacza „Bankowy Fundusz Gwarancyjny”, a jego obecność to bardzo ważny znak dla klienta banku. Dlaczego taka tabliczka jest niezwykle istotna w kontekście placówki bankowej? Czym jest wspomniany Bankowy Fundusz Gwarancyjny? Jakie są jego role, w jaki sposób pomaga klientom banku? Na pytania Bankowy Fundusz Gwarancyjny odpowiadamy w dzisiejszym artykule.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny – co to jest?

Bankowy Fundusz Gwarancyjny to instytucja działająca od połowy grudnia 1994 roku. Jej funkcjonowanie reguluje Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji. Długa i wyczerpująca nazwa aktu prawnego pozwala sugerować, jakie są główne zadania BFG. Te omówimy niżej, teraz jeszcze skupimy się na samym funkcjonowaniu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Tę instytucję można przyrównać do agenta ubezpieczeniowego, który zbiera kwartalne składki od banków oraz środki przekazane do FOŚG. Beneficjentem ewentualnych wypłat są nie tyle banki, co jego klienci w przypadku ogłoszenia upadłości lub restrukturyzacji podmiotu. BFG może także użyczać pożyczek bankom, ale i sam korzysta z dotacji państwowych oraz kredytów od Narodowego Banku Polskiego.

Jakie zadania realizuje Bankowy Fundusz Gwarancyjny?

Podstawowe trzy zadania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego to:

• Gromadzenie i gwarantowanie środków pieniężnych od banków objętych obowiązkowym systemem gwarancyjnym;
• Podejmowanie działań zapobiegających upadkowi lub niewypłacalności banków oraz ewentualne udzielanie pomocy finansowej takim podmiotom;
• Gromadzenie i analizowanie informacji o bankach, które są objęte systemem gwarantowania;

Wobec masowych problemów z upadającymi SKOKami w pierwszej dekadzie XXI wieku, BFG objął gwarancjami także i te instytucje. Zmiana nastąpiła w 2014 roku, co jednocześnie wymusiło na spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych partycypację w kwartalnych składkach. Nie będzie więc przesady w stwierdzeniu, że Bankowy Fundusz Gwarancyjny jest „ostatnią deską ratunku” dla bankrutujących banków. Co istotne, nie jest to jednak skarbiec bez dna – jego zasoby są, mówiąc wprost, niezwykle ograniczone. Minimalny poziom środków BFG oszacowano na niecały 1% sumy gwarantowanych depozytów. Oznacza to, że gdyby wszystkie polskie banki upadły, tylko 1% klientów otrzyma gwarantowaną sumę depozytu.

Suma gwarantowanego depozytu BFG – co to jest i ile wynosi?

We wcześniejszym akapicie pojawiło się kluczowe pojęcie dla funkcjonowania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego: suma gwarantowanego depozytu. Jest to minimalna kwota przewidziana ustawą, którą powinien otrzymać klient po upadłości swojego banku. Zgodnie z prawem, limit gwarancyjny określony jest na kwotę 100.000 euro, czyli równowartość około 454.000 złotych (dane na dzień 15.01.2022). Nie każdy jednak jest objęty gwarancjami – przykładowo, parabanki udzielające pożyczek z gwarantem nie będzie chroniony przez BFG. Fundusz chroni środki zdeponowane w banku przez:

• Osoby fizyczne;
• Osoby prawne;
• Szkolne kasy oszczędnościowe;
• Pracownicze kasy zapomogowo-pożyczkowe;

Przy SKOK-ach gwarancja obejmuje:

• Osoby fizyczne;
• Związki zawodowe;
• Organizacje pozarządowe;
• Spółdzielnie mieszkaniowe;
• Wspólnoty mieszkaniowe;
• Jednostki wyznaniowe i organizacje kościelne;

Ochroną limitu gwarancyjnego nie są objęte:

• Środki zdeponowane w banku przez inne banki;
• Środki zdeponowane w banku lub SKOK-u przez inne SKOK-i;
• Zakłady ubezpieczeniowe;
• Narodowy Bank Polski;
• Fundusze inwestycyjne;
• Jednostki samorządu terytorialnego;
• Skarb Państwa;

Co się stanie, gdy przekroczę limit gwarantowanego depozytu BFG?

O ile większość osób może być spokojna o swoje pieniądze, o tyle pojawia się pytanie w przypadku zamożniejszych osób. Co się stanie w przypadku, gdy zgromadzimy więcej środków niż wskazuje suma gwarantowana? Scenariusze są dwa: albo zostaniemy zakwalifikowani do podwyższonego limitu, albo będziemy uczestniczyć w podziale środków. Podwyższony limit wynosi 200.000 euro (około 908.000 złotych) i dotyczy osób, które uzyskały środki finansowe w wyniku:

• Podziału majątku po ustaniu małżeńskiej wspólnoty majątkowej;
• Otrzymania spadku lub zachowku;
• Wypłaty środków z tytułu ubezpieczenia;
• Sprzedaży nieruchomości niebędącej wynikiem prowadzenia działalności gospodarczej;
• Wypłaty odprawy zawodowej, rentowej lub emerytalnej;

Pozostałe osoby nie zostaną objęte podwyższonym limitem i będą uczestniczyć w podziale środków. Oznacza to, że zgromadzone środki są przeliczane na „jednostki udziałowe” i na ich podstawie następuje proporcjonalne rozdysponowanie pozostałej kwoty. Przykładowo, mamy dwie osoby: A, która zgromadziła 100.000 złotych nadwyżki i B, która ma 1.000.000 złotych nadwyżki. Jeśli w banku zostanie 2200 złotych do rozdysponowania, to A otrzyma 200 złotych, a do B trafi 2000 złotych.

Co się stanie, gdy upadnie więcej niż jedna instytucja finansowa naraz?

Załóżmy, że masz 1.000.000 złotych i przeczytałeś nasz artykuł do tej pory. Pomyślisz sobie, by rozdzielić te środki do trzech różnych banków, by kwalifikować się do limitu gwarantowanego. Do banku A wpłacasz 300.000 złotych, a do B i C trafia po 350.000 złotych. Teoretycznie w każdym jest mniej niż górna granica limitu wynosząca 100.000 euro. Praktycznie jednak istnieje pewien haczyk – limit 100.000 euro liczony jest na posiadacza majątku, nie na depozyt. Jeśli pechowo dojdzie do upadku banku A, B i C otrzymasz gwarantowaną równowartość 100.000 euro. Pozostała kwota – zgodnie z wcześniejszym tekstem – będzie uczestniczyć w podziale środków. Warto jeszcze nadmienić, że od 2010 roku zniesiono zasadę kompensacji. Oznacza to, że posiadane zobowiązania (np. kredyt gotówkowy) nie pomniejsza zgromadzonego majątku.

Jak przebiega proces wypłaty limitu gwarantowanego?

Cała procedura wypłaty limitu gwarantowanego przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny może zostać podzielona na cztery etapy faktyczne oraz tzw. „etap zero”. Proces wygląda następująco:

ETAP ZERO

Działania zapobiegawcze mające na celu zapobiec bankructwu banku lub SKOK-u. Jeśli możliwe jest uniknięcie upadku, BFG udziela pożyczek i przeprowadza działania naprawcze. Jeśli się to uda, nie dochodzi do wdrożenia etapów faktycznych.

ETAP PIERWSZY

Ogłoszenie upadłości. SKOK lub bank informuje klientów o zawieszeniu działalności, aktywa zostają „zamrożone”. Bankrut powołuje zarząd komisaryjny, który formalnie informuje o złożeniu wniosku upadłościowego.

ETAP DRUGI

Weryfikacja listy deponentów. Analizowane są dokumenty instytucji w celu ustalenia listy deponentów i zgromadzonych środków. Lista osób, którym będzie przysługiwać wypłata zostaje przekazana do BFG celem dalszego postępowania.

ETAP TRZECI

Analiza BFG. Bankowy Fundusz Gwarancyjny weryfikuję przekazaną listę osób poprzez System Realizacji Gwarancji. Jeśli pojawią się wątpliwości, BFG może odesłać listę do zarządu komisaryjnego celem wyjaśnienia lub naniesienia korekty.

ETAP CZWARTY

Rozpoczęcie wypłat. BFG podpisuje umowę z bankiem, którego zadaniem będzie wypłata środków gwarantowanych. Ustawowy czas na wypłatę środków wynosi maksymalnie 20 dni kalendarzowych od zawieszenia działalności.

Czy BFG gwarantuje wypłatę odsetek od kapitału?

Część osób decyduje się na założenie lokaty, na którą wpłacają tymczasowo nieużywane nadwyżki finansowe. Może dojść do sytuacji, że dana osoba umieszcza 250.000 złotych na lokacie 8-letniej, a bank w siódmym roku upada. Przy takich lokatach odsetki liczone są w setkach, a niekiedy nawet tysiącach złotych. Czy osoba powierzająca swój kapitał straci zatem wszystkie naliczone odsetki? Na szczęście nie – wypłacona zostanie wartość środków powiększona o należne odsetki do dnia rozpoczęcia procesu wypłaty limitu gwarantowanego BFG. Należy jednak pamiętać o istotnej kwestii poruszanej nieco wcześniej, a mianowicie o depozycie w różnych bankach. Jeśli upadną dwa banki, w których ulokowaliśmy po 250.000 złotych, wówczas w jednym odzyskamy 250.000 złotych + odsetki, a w drugim adekwatnie niższą kwotę.

Tabliczka BFG w banku – co oznacza?

Wchodząc do banku lub kasy oszczędnościowej, w wyeksponowanym miejscu można zauważyć srebrną tabliczkę z niebieskim nadrukiem. To znak, że niniejsza placówka bankowa objęta jest gwarancją BFG, co potwierdza tekst umieszczony na tabliczce. Jeśli się przyjrzymy, zobaczymy „DEPOZYTY W TYM BANKU GWRANTUJE BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY w zakresie przewidzianym ustawą o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym”. To bardzo dobry znak, który daje klientowi poczucie realnego zabezpieczenia środków i komfortu finansowego. Co ciekawe, przymocowanie takiej tabliczki jest obowiązkiem banku, do którego należy dana placówka. Nie trzeba jednak nikomu o tym przypominać, w końcu to w interesie oddziału leży poinformowanie klientów o zabezpieczeniu środków.

Tomasz Marczewski

Specjalista SEM i SEO. Jego celem jest pomagać osobom zadłużonym i dostarczać im odpowiedzi na wszystkie pytania związane z finansami osobistymi. Pasjonat podróży, motoryzacji i technologii blockchain. Zobacz pozostałe artykuły autora