Banknoty 500 i 1000 złotych – czy można ich używać?

Banknot o nominale 500 zł, pomimo że w obiegu funkcjonuje już od całkiem dawna, wciąż jest rzadko spotykany, a czasami wzbudza duże zainteresowanie. Częściej otrzymamy go jako podarunek z okazji ślubu lub chrzcin, aniżeli podczas bieżących zakupów. Ubiegłoroczne doniesienia NBP wskazują, że planowane jest wprowadzenie banknotu o nominale 1000 zł. Dla jednych jest to gratka, dla drugich pozostanie jednak obrazem trudnej sytuacji gospodarczej i ekonomicznej w naszym kraju.

Banknot 500 zł

Banknot ten trafił do obiegu 10 lutego 2017 roku i został wydrukowany wstępnie w liczbie 50 milionów egzemplarzy. Narodowy Bank Polski informował pod koniec 2021 roku, że w obiegu jest 53,5 miliona sztuk tego nominału. Dla porównania najbardziej popularny nominał, czyli 100 zł funkcjonuje w liczbie 1,69 miliarda sztuk. Stanowi to aż 31 razy większą liczbę niż ten opatrzony portretem Jana III Sobieskiego.

Banknot 1000 zł  – czy możemy spodziewać się wprowadzenia takiego nominału?

Oficjalnie nie ma żadnych potwierdzonych informacji mówiących o planach wprowadzenia do obiegu takiego nominału. Skąd wzięły się zatem medialne plotki? W styczniu 2021 roku gorącą dyskusję w tej sprawie rozpoczął prezes Narodowego Banku Polskiego Adam Glapiński. Podczas konferencji obwieścił, że w trakcie pełnienia swojej funkcji prezesa NBP, w czasie kolejnej kadencji będzie proponował wprowadzenie do obiegu banknotu o nominale 1000 zł. Pomysł prezesa zakładał dodatkowo umieszczenie na nim wizerunku Świętej Jadwigi Andegaweńskiej, jako symbol nowych czasów. Wśród nominałów na banknotach w obecnym obiegu nie znajduje się wizerunek żadnej kobiety. Dlatego też banknot oprócz wartości nominalnej miałby duże znaczenie kolekcjonerskie. Informacja podana przez prezesa NBP dodatkowo została potwierdzona przez dyrektora departamentu emisyjno – skarbcowego NBP, który doprecyzował, że istnieje duże prawdopodobieństwo pojawienia się takiego nominału w latach 2025-2026.

Skąd wziął się pomysł na banknot 1000 zł?

Pomysł pojawienia się banknotu o tak wysokim nominale miałby zachęcić Polaków do oszczędzania. Nominał w wysokości 1000 zł przeznaczony byłby raczej do odłożenia jako poduszka finansowa, ewentualnie przeznaczona na prezent dla bliskich. Nikt bowiem na co dzień nie chciałby posługiwać się taką wartością i dokonywać bieżących zakupów. Drugim powodem, na który powołuje się NBP, miałoby być ułatwienie przechowywania dużych ilości gotówki przez Narodowy Bank Polski. Objętościowo 1000 zł banknot zajmowałby 10 razy mniej miejsca w skarbcu niż jego równowartość składająca się ze 100 złotówek. Banki centralne z podobnych powodów decydują się na inwestowanie w złoto aniżeli srebro, Ponieważ przechowywanie mniejszych ilości jest wygodniejsze bez uszczerbku dla wartości.

Banknot 500 złotych – trochę historii

Większość osób przynajmniej raz miała okazję trzymać w dłoniach banknot 500 złotowy, choć nie jest on popularnym nominałem. Pojawia się w obiegu dość rzadko i zawsze wzbudza zainteresowanie. Na banknocie 500 złotych został umieszczony portret króla Jana III Sobieskiego, natomiast z drugiej strony znajdziemy Pałac w Wilanowie oraz Orła w koronie. Banknot 500-złotowy posiada wymiary 150 × 75, przez co jest większe o około 4% od banknotu 200 zł. Różnica w wielkości jest o tyle istotna, że banki musiały dostosować swoje maszyny do obsługi transakcji gotówkowych, do rozmiaru większego banknotu. Za projekt tego nominału odpowiada Andrzej Heidrich, który jest autorem również innych projektów banknotów z serii pt. „Władcy polscy”. 

Banknoty zawsze zaprojektowane są w taki sposób, że znajdziemy tam wiele elementów zarówno dekoracyjnych, odnoszących się do historii, jak i zabezpieczających.

Co znajduje się na banknocie o nominale 500 złotych

Na banknocie 500 złotowym możemy odnaleźć nowoczesne zabezpieczenia:

•  szyszak husarski–  w zależności od kąta patrzenia zmienia on barwę z zielonej na niebieską.
• znak wodny z cyfrowym oznaczeniem nominału – jest widoczny tylko pod światło.
• nitka zabezpieczająca – odnajdziemy ją na przedniej stronie banknotu. Jest widoczna w całości tylko wtedy, gdy spoglądamy na banknot pod światło.
• korona w owalu – zobaczymy jej pełny obraz dopiero oglądając banknot pod światło.
• liczba 500 znajduje się po prawej stronie od wizerunku króla. Jest widoczna w zależności od kąta patrzenia.
• elementy dotykowe wyczuwalne pod palcami – portret władcy oraz godło RP. Na papierze znajdziemy też oznaczenia specjalnych linii dla osób niewidomych.
• klauzula prawna
• pas u dołu banknotu

Banknoty 500 zł są świetnie zabezpieczone przed próbą fałszerstwa

Bank NBP przekonuje, że nominał ten ma jeden z najnowocześniejszych zabezpieczeń na rynku i nie ma obaw co do prób fałszowania tego znaku pieniężnego. 

Banknot 500 zł jest oficjalnie dopuszczony do użytku, choć raz na jakiś czas pojawiają się w mediach informacje o jego wycofaniu. Skąd biorą się takie plotki? Prawdopodobnie wynika to z tego, że funkcjonuje w małej liczbie egzemplarzy na rynku. Jeżeli już trafia w czyjeś ręce najczęściej stanowi spory problem podczas próby uregulowania zapłaty np. w sklepie. Liczba banknotów o nominale 500 zł to zaledwie 1,76% wszystkich banknotów znajdujących się w obiegu. Co więcej, banknoty 500 zł są dostępne w niektórych bankomatach, podobnie jak bardziej powszechne nominały. Jeżeli poszukujemy takiego banknotu wypłata jest możliwa z kilkudziesięciu bankomatów sieci Euronet dostępnych na terenie kraju. Przy czym nie jest to stała lista lokalizacji. Najpewniejszym miejscem nabycia banknotu o tym nominale będzie placówka banku. W przypadku realizacji wypłaty większej gotówki, możemy złożyć dyspozycję, żeby przygotowane nominały zawierały banknoty 500 zł. Banki na ogół starają się wyjść naprzeciw takim prośbom, a w niektórych przypadkach środki są zamawiane bezpośrednio z oddziałów Narodowego Banku Polskiego.

Czy można wpłacić banknot 500 zł do banku lub wpłatomatu?

A co jeżeli posiadamy taki nominał i chcielibyśmy wpłacić go na nasze konto? Oczywiście tradycyjnie jest to możliwe w kasach banków, ale również w niektórych wpłatomatach. Maszyny te są coraz popularniejsze i chętnie wykorzystywane choćby przez przedsiębiorców, chcących rozliczyć całodzienny utarg. Nie zrobimy tego jednak w każdej maszynie, ponieważ jak wspomnieliśmy wyżej, nominał 500 PLN ma nieco inne wymiary niż pozostałe banknoty z polskiej kolekcji. Tak jak trzeba było przystosować liczarki, tak też tylko kilka banków oferuje wpłaty automatyczne. Możemy skorzystać z usług wpłatomatów banków:

• PKO BP
• ING Bank Śląski
• Santander Bank Polska

Banknot 500 zł z serii AA – gratka dla kolekcjonerów

Narodowy Bank Polski jest jedynym emitentem znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej. Wszystkie banknoty oraz monety, które stanowią obiegowy środek płatniczy, wychodzą z ich mennicy. W ramach wszystkich nominałów zdarzają się serie kolekcjonerskie. Choć wydaje się to odrobinę dziwne, gdy wartość zwykłego banknotu jest wyższa, niż jego wartość nominalna czasami udaje nam się zdobyć takie banknoty. Aby otrzymać taką wartość, banknot musi posiadać specjalny numer oraz serię tak, aby stanowił rarytas dla zakupu przez z numizmatyków. Banknot 500 złotowy od początku wzbudzał ogromne zainteresowanie. Do dziś próba zapłaty takim nominałem w sklepie może też wywołać niemałe zdziwienie.

Głównym powodem była bowiem jego rzadkość od początku emisji, co przekładało się na wiele ofert sprzedaży pojedynczych egzemplarzy. Dotyczyły one głównie bardzo rzadkiej z serii AA, czyli takiej która zeszła z produkcji jako pierwsza. Ceny na portalach aukcyjnych za nominały 500 zł oscylują od około 520 zł do nawet 1500 zł za sztukę. Handel banknotami kwitnie, więc nie powinna dziwić popularność również tego nominału. Pomysł wytwarzania i drukowania banknotów o wyższej wartości ma za zadanie wsparcie organizacji i przechowywania rezerw walutowych. Dlatego ich pojawianie się w obiegu zawsze wzbudza zainteresowanie.

Nietypowe banknoty i monety jako inwestycja

Szukanie rzadkich banknotów i monet może być doskonałym sposobem na inwestycje. Podobnie do inwestowania w srebro to obarczone dość niskim ryzykiem. Trzeba jednak nabrać sporo wiedzy na temat wartości poszczególnych banknotów, czy ich poszczególnych serii. Poza złotówkami czasem warto także kupować dolary, czy inne waluty. Także wśród nich trafiają się rzadkie, przez  co wyżej wyceniane serie.

W jakich sytuacjach banknot obiegowy zyskuje wartość kolekcjonerską?

Aby banknoty drukowane po 1994 roku miały wyższą cenę niż jego wartość nominalna, muszą posiadać szereg specjalnych cech. Do głównych z nich należy zaliczyć

• kolejność serii wydruku. Im niższa wartość i niski numer tym potencjalnie większe zainteresowanie
• mieć numery seryjne z powtarzającymi się cyframi np. 11111; 222222
• numery banknotów posiadają ciekawą kombinację np. cyfry ustawiono szeregowo po sobie 1 2 3 4 5 6 7
• zawiera błędy w druku*

*- błędnie wydrukowane banknoty można wymienić. Tak s samo jak możliwa jest wymiana zniszczonych banknotów. W przypadku błędnego nadruku na banknocie warto się jednak zastanowić, czy taki przedmiot nie ma sporej wartości ze względu na nietypowy defekt.

Polskie banknoty sprzed denominacji mogą również osiągać wyższe ceny. Oprócz wymienionych powyżej cech istotne jest to, że są po prostu rzadsze w obiegu. Ważnym elementem jest również stan samego banknotu. Kolekcjonerzy bardzo cenią sobie egzemplarze wyglądają niemal tak jak prosto wyjęte z druku. Delikatne zagięcia lub zabrudzenia dyskwalifikują, lub obniżają znacząco cenę rzadkiego banknotu.

Banknoty z PRL

Dużą popularnością cieszą się wciąż banknoty z okresu Rzeczpospolitej Ludowej. Ponieważ nie funkcjonują już one w obiegu, potrafią osiągać atrakcyjne kwoty. Kolekcjonerzy często sprzedają je w zestawach i gotowych klaserach, w formie pełnej kolekcji. Ceny osiągają wysokość nawet kilkuset złotych. Dlatego warto przejrzeć domowe zasoby, czy przypadkiem nie jesteśmy w posiadaniu gratki dla numizmatyka. Tak jak w przypadku banknotów będących w użyciu, te z minionej epoki z nietypowymi seriami, numerami lub błędami w druku mogą okazać się wiele warte.

Jakub Bielecki

Zafascynowany ekonomią, gospodarką i polityką. Interesuje się najnowszymi trendami, a także zmianami w prawie wpływającymi na sektor finansów. Stale poszerza wiedzę, która pozwala mu na profesjonalne doradztwo. Na co dzień korzysta z najlepszych rozwiązań i możliwości dostępnych w zakresie finansów osobistych i inwestycji. Poza ekonomią interesuje się nowymi technologiami, muzyką i podróżami. Zobacz pozostałe artykuły autora